Członek zarządu w spółce z o.o. – czy może prowadzić inną działalność?

Zarząd w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością pełni ważną rolę.

Jest organem zarządzającym, reprezentującym firmę na zewnątrz, utrzymującym kontakty z kontrahentami oraz podejmującym kluczowe decyzje w kwestii jej rozwoju. Członek zarządu jest zatem ważną funkcją, z którą prócz możliwych wysokich zysków wiąże się również spora odpowiedzialności i ryzyko.

Brak zainteresowania sprawami spółki może bowiem doprowadzić do egzekucji zobowiązań firmy z majątku prywatnego członka zarządu. Czy zatem może on prowadzić inna działalność, w tym tą konkurencyjną?

Członek zarządu w spółce z o.o. – jakie są jego obowiązki?

Zgodnie z przepisami KSH zarząd prowadzi sprawy spółki i ją reprezentuje. Dodatkowo członek zarządu powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz dochować lojalności wobec spółki. Nie może przy tym ujawniać tajemnic spółki, także po wygaśnięciu mandatu.

To wszystko, co wyczytamy z ustawy. Z jednej strony obowiązki członka tego organu są bardzo szerokie, z drugiej rozmyte i do końca niejasne. Wszystko tu bowiem zależy od umowy spółki oraz charakteru działalności firmy.

Można jednak pokusić się o wskazanie najważniejszych czynności, jakie musi podejmować członek zarządu, aby nikt nie mógł mu zarzucić bezczynności, niestaranności lub działania na niekorzyść przedsiębiorstwa.

Przede wszystkim jest on odpowiedzialny za prowadzenie spraw spółki, czego przejawem jest podejmowanie decyzji gospodarczych zgodnych z celami prowadzonej przez firmę działalności.

W szczególności chodzi tu o zarządzanie działalnością operacyjną i finansową spółki.

Członek zarządu ma również za zadanie reprezentowanie spółki w kontaktach z kontrahentami, urzędami i sądami. Podpisuje on umowy i składa oświadczenia woli w imieniu spółki.

Trzeba jednak pamiętać, że musi on działać w ramach przepisów KSH oraz umowy spółki.

Prócz tego zarząd jest odpowiedzialny za sporządzanie sprawozdań finansowych, regulowanie zobowiązań podatkowych oraz prowadzenie ksiąg rachunkowych.

Musi dbać także o prawidłowe rejestrowanie odpowiednich czynności spółki w KRS (np. zmiany osobowe w zarządzie).

Czy członek zarządu może prowadzić inną działalność?

Co do zasady przepisy prawa spółek handlowych nie stoją na przeszkodzie w prowadzeniu innej działalności gospodarczej przez członka zarządu spółki z o.o. Wyjątkiem tutaj jest działalność konkurencyjna, ale o tym później.

Członek zarządu może prowadzić działalność, np. w formie jednoosobowej działalności gospodarczej czy jako wspólnik innej spółki.

Ważne jest jednak, aby działalność ta nie kolidowała z jego obowiązkami wynikającymi z pełnionej funkcji członka zarządu, jak również, aby nie naruszała umowy spółki czy uchwał zgromadzenia wspólników.

To już jednak są indywidualne kwestie każdego przedsiębiorstwa.

Chcąc podjąć inne zajęcie niż to pełnione w zarządzie, trzeba mieć na uwadze dobro i interesy spółki.

Członek organu powinien unikać sytuacji, w których jego działalność prywatna prowadziłaby do konfliktu interesów. Nie chodzi tu wyłącznie o prowadzenie firmy o konkurencyjnej ofercie, ale również o brak czasu na pojawianie się w spółce, w szczególności na zebraniach zarządu.

Ograniczenia mogą również wynikać z umowy, jaką spółka zawiązała z członkiem zarządu – w szczególności jeżeli będzie to umowa o pracę na pełen etat.

W takich okolicznościach członek zarządu ma obowiązek lojalności wobec pracodawcy, musi przestrzegać czasu pracy określonego w treści stosunku pracy, nie może wykorzystywać zasobów spółki do swojej działalności, jak również wykorzystywać uprawnień pracowniczych w celu prowadzenia własnej działalności (np. nie może prowadzić prywatnego biznesu w czasie kiedy przebywa na l4 w spółce).

Kiedy mamy do czynienia z działalnością konkurencyjną?

Działalność konkurencyjna członka zarządu została szczegółowo unormowana w art. 211 KSH. Jak stanowi § 1 tego przepisu, członek zarządu nie może bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu.

Zakaz ten obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.

Pojęcie prowadzenia działalności konkurencyjnej oznacza podejmowanie działań zbieżnych z działaniami wchodzącymi w zakres działalności spółki, które potencjalnie mogą prowadzić do pogorszenia pozycji spółki na rynku.

Taka działalność może być prowadzona we własnym imieniu (np. jako JDG czy spółka osobowa), jak również w imieniu cudzym (np. członek organów konkurencyjnej spółki czy też jej prokurent).

W tej kwestii wypowiedział się również Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 24 lipca 2014 roku (sygn. akt: II CSK 627/13) przyjął, iż zakresem pojęcia „zajmowania się interesami konkurencyjnymi” objęte jest wykonywanie pracy lub usług na rzecz podmiotu prowadzącego działalność konkurencyjną, ale także takie zachowania członka zarządu, które mogą niekorzystnie wpływać na sytuację majątkową spółki – ułatwianie takiemu podmiotowi prowadzenia działalności gospodarczej, doradzanie, dostarczanie towarów, udzielanie kredytów, przekazywanie informacji o kontrahentach spółki czy metodach produkcji, a więc dokonanie czynności na rzecz innego podmiotu prowadzącego działalność konkurencyjną.

Przyjąć zatem trzeba, że nie chodzi tu wyłącznie o realne prowadzenie innej firmy, ale również wpływanie na jej działalność (np. wspomniane doradztwo lub dostarczanie towarów).

Zakaz ten obowiązuje od momentu powołania do zarządu do czasu wygaśnięcia mandatu. Zakaz nie dotyczy zatem byłych członków, tj. po zdaniu mandatu, taka osoba może zająć się działalnością konkurencyjną.

Nie ma tutaj żadnego dodatkowego okresu po zaprzestaniu pełnienia funkcji w spółce, w którym nie mogłaby tego robić.

Powyższy przepis nieco w innej sytuacji stawia osobę, która jest udziałowcem lub akcjonariuszem innej spółki.

Tutaj został wprowadzony limit ilości takich udziałów, od którego można stwierdzić „działanie konkurencyjne”.

Zakaz obejmuje udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej, jeżeli członek zarządu posiada co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.

Zakresem zakazu objęte zostało uczestniczenie w charakterze wspólnika także w spółce komandytowej i komandytowo-akcyjnej.

Działalność konkurencyjna – zabroniona, ale…

Wyjątek od zasady omówionej w poprzednim akapicie stanowi § 2 art. 211 KSH. Wskazuje on, że jeśli umowa spółki nie stanowi inaczej, zgody na działalność konkurencyjnej udziela organ uprawniony do powołania zarządu.

A zatem członek zarządu może prowadzić ten rodzaj działalności, ale tylko pod warunkiem, że otrzyma na to zgodę, oraz że nie sprzeciwia się temu umowa spółki.

Zgody może udzielić tylko zgromadzenie wspólników lub rada nadzorcza. Przy czym umowa spółki może przyznawać kompetencję do tego innemu organowi.

Raczej nie będzie jednak możliwe, aby takie oświadczenie mógł wydać zarząd. Napisałem „raczej”, bowiem nie przeczytamy o tym w KSH, a w orzecznictwie jest to kwestia wątpliwa, jednak sądy skłaniają się mocniej ku stanowisku, iż zarząd nie posiada takich kompetencji.

Zgodę na działalność konkurencyjną udziela się w uchwały wspólników (lub rady nadzorczej). Wymaga to zaprotokołowania.

Uchwała podejmowana jest w głosowaniu tajnym.

Zgoda powinna zostać udzielona przed podjęciem działań, jednakże decyzją wspólników (lub rady nadzorczej) zgodna może być udzielona również później.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Radosława Pilarskiego