Zasady składania zeznań rocznych za 2018r. PIT-36, PIT-36L, PIT-38, PIT-39

Od stycznia 2019r. podatnicy mogą składać zeznania roczne dotyczące 2018r. Wybór zeznania rocznego zależy od rodzaju źródeł przychodów, z jakich podatnik uzyskiwał w poprzednim roku swojego zarobki. Dodatkowo pojawiła się możliwość skorzystania z zeznań przygotowanych przez Ministerstwo Finansów, ale czy dla wszystkich?

Zeznania roczne – podstawowe kwestie

Podatnicy PIT uzyskujący w roku 2018 jakiekolwiek przychody poza zwolnionymi z podatku dochodowego. Jeżeli podatnik poniósł stratę to także jest zobligowany do złożenia zeznania rocznego. Jeśli w 2017r. uzyskał przychody a w 2018r. już nie, wówczas nie musi składać zeznania za 2018r.

Kolejną kwestią jest to, gdy podatnik osiąga przychody wyłącznie np. z renty i emerytury, czyli ze źródeł przychodów, które rozlicza za nich organ rentowy. W takiej sytuacji, gdy podatnik nie osiągnął w roku ubiegłym żadnych innych dochodów, wówczas nie jest zobowiązany do składania zeznania rocznego.

Z kolei podatnicy, którzy pracowali za granicą i jednocześnie nie pracowali w Polsce muszą pamiętać, że w przypadku:

• uzyskiwania przychodu opodatkowanego metodą zwolnienia z progresją nie są zobligowani do złożenia zeznania rocznego w Polsce,
• uzyskiwania przychodu opodatkowanego metodą proporcjonalnego odliczenia są zobligowani do złożenia zeznania rocznego w Polsce.

Oczywiście osoby uzyskujące zarobki w Polsce i za granicą niezależnie od metody opodatkowania są zobowiązani rozliczyć wszystkie zarobki za pomocą zeznania rocznego w Polsce.

Podatnicy niezamieszkujący w Polsce, ale posiadający ograniczony obowiązek podatkowy w przypadku uzyskania przychodów ze źródeł położonych na terytorium RP w roku 2018 są zobowiązani do złożenia właściwego zeznania rocznego za ten rok w Polsce do 30 kwietnia 2019r. Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, w której podatnicy ci chcą szybciej opuścić Polskę. W takim przypadku zanim wyjadą muszą jeszcze złożyć zeznania roczne.

Zeznania roczne podatników PIT mogą być złożone:

• papierowo bezpośrednio w urzędzie skarbowym,
• listem poleconym (najlepiej za zwrotnym potwierdzeniem odbioru),
• elektronicznie, poprzez aplikacje przygotowujące i wysyłające zeznania wraz z opatrzeniem go podpisem i pobraniem UPO (urzędowego poświadczenia odbioru),
• elektronicznie, jako akceptacja, zmiana bądź odrzucenie przygotowanego przez urząd skarbowy zeznania podatkowego (zeznania rocznego za 2018r. urząd skarbowy przygotował wyłącznie dla osób rozliczających się indywidualnie bez uwzględnienia ulg i odliczeń).

Nawiązując jeszcze do punktu 4, zeznania roczne, jakie są dostępne dla podatników PIT za rok 2018 to PIT-37 oraz PIT-38 obejmujące wyłącznie przychody uzyskane w Polsce i nie zawierające:

• wszelkich odliczeń,
• ulg, do jakich podatnik ma prawo,
• dostępnych trybów rozliczeń (wspólne rozliczenie, osoby samotnie wychowującej dziecko, nierezydenta).

Podatnik ma możliwość edycji przygotowanego zeznania oraz uzupełnienia trybu rozliczeń jak i dopisania należnych ulg i odliczeń a następnie akceptacji zmienionego przez siebie zeznania.

Podatnik może także od razu akceptować przygotowane zeznanie, jeżeli stwierdzi, że nie ma w nim żadnych niezgodności.

Z uwagi na pierwszy rok działania systemu udostępniania gotowych zeznań rocznych lepiej ażeby podatnik przed 30 kwietnia 2019r. dokonał jednej z poniższych czynności:

• akceptował przygotowane zeznanie albo
• dokonał jego zmiany a następnie akceptacji albo
• odrzucił je.

Nie zaleca się pozostawiania udostępnionego zeznania rocznego bez dokonania jednej z powyższych czynności pomimo tego, że Ministerstwo Finansów postuluje, iż takie pozostawione przez podatnika bez żadnej akcji zeznanie zostanie 30 kwietnia 2019r. potraktowane, jako automatycznie zaakceptowane. Trzeba mieć na uwadze, że o pierwszy rok funkcjonowania ministerialnego systemu i nie ma pewności czy nie robiąc nic zeznanie zostanie skutecznie złożone/.

Warto zaznaczyć, że od 2020r. w systemie mają być przygotowane zeznania także dla osób uzyskujących m.in. przychody z działalności gospodarczej a więc zeznania PIT-36, PIT-36L, PIT-28.

Zeznanie roczne PIT-36

Zeznanie podatkowe PIT-36 jest zeznaniem rocznym składanym za poprzedni rok podatkowy w terminie do ostatniego dnia kwietnia roku następnego.

Adresatem zeznania jest urząd skarbowy właściwy ze względu na adres zamieszkania podatnika na dzień 31 grudnia roku, którego dotyczy dane zeznanie.

Zeznanie to obejmuje wszelkie przychody, jakie podatnik osiągnął w poprzednim roku podatkowym opodatkowane skalą podatkową, przy czym w odniesieniu do zeznania PIT-37 podatnik sam odprowadzał zaliczki na podatek dochodowy a nie za pośrednictwem płatnika albo ani podatnik ani płatnik nie byli zobowiązani do zapłaty podatku dochodowego. PIT-36 obejmuje przychody z działalności gospodarczej oraz z działów specjalnej produkcji rolnej. Ponadto, jeżeli podatnik stosuje zasady ogólne to także za pomocą tego formularza rozliczy przychód niepochodzący z działalności gospodarczej, tzn.:

• najmu, dzierżawy i umów podobnych,
• nieruchomości, prawa wieczystego użytkowania gruntu, spółdzielczego prawa do mieszkania lub domu, innych rzeczy, jeżeli są zbywane poza działalnością przed upływem 5 lat dla działalności i pół rok dla innych rzeczy,
• przychód ze źródeł położonych poza granicami RP.

Dodatkowo przy pomocy zeznania PIT-36 podatnicy skorzystają z kredytu podatkowego a także rozliczą zryczałtowany podatek dochodowy od niektórych innych przychodów, jeżeli płatnik nie rozliczył tego podatku (m.in. przychody z odsetek, działalności widowiskowej, z tytułu wygranych w konkursach).

Podatnik rozliczający się za pomocą PIT-36 oprócz rozliczenia indywidualnego może także:

• rozliczyć się wspólnie z małżonkiem,
• skorzystać z rozliczenia przewidzianego dla wdów i wdowców,
• jako osoba samotnie wychowująca dziecko,
• jako osoba mająca miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w kraju innym niż Polska.

Dodatkowo rozliczając się za pomocą zeznania PIT-36 podatnik może doliczyć do swoich przychodów, zarobki uzyskane przez swoje małoletnie dzieci jak i rozliczyć ulgę na dziecko, z tytułu wychowania dzieci w przypadku wielodzietnej rodziny, internetową, mieszkaniową, rehabilitacyjną, na działalność badawczo-rozwojową, przekazane darowizny, wpłaty na IKZE oraz skorzystania z karty dużej rodziny.

Podatnik rozliczając zeznanie PIT-36 może również rozliczyć straty podatkowe z lat ubiegłych oraz zastosować kwotę wolną od podatku.

Zeznanie roczne PIT-36L

Zeznanie PIT-36L przeznaczone jest dla osób, które w poprzednim roku prowadziły działalność gospodarczą (prowadzą nadal lub nie) albo dział specjalny produkcji rolnej.

Zeznanie podatkowe PIT-36L jest zeznaniem rocznym składanym za poprzedni rok podatkowy w terminie do ostatniego dnia kwietnia roku następnego.

Adresatem zeznania jest urząd skarbowy właściwy ze względu na adres zamieszkania podatnika na dzień 31 grudnia roku, którego dotyczy dane zeznanie.

Stosowanie, jako formy opodatkowania podatkiem liniowym działalności gospodarczej skutkuje tym, że cała sprzedaż prowadzona w ramach tej działalności musi być opodatkowana jedną stawką 19%. Natomiast inne źródła przychodów opodatkowane skalą podatkową, ryczałtem (umowa o pracę, zlecenie, dzieło, emerytury, najem prywatny) muszą być rozliczone odrębnie w innych zeznaniach i nie mogę być łączone z przychodami opodatkowanymi podatkiem liniowym.

W zeznaniu PIT-36L podatnik może odliczyć zapłacone w ciągu roku składki ubezpieczenia społeczne oraz składkę zdrowotną. Może również odliczyć straty z lat ubiegłych.

Ponadto przysługuje mu prawo do skorzystania z ulgi badawczo-rozwojowej, odliczenia wpłat na konto zabezpieczenia emerytalnego IKZE, rozliczenia dochodów z zagranicy czy podatku od przychodów z budynków.

Składając zeznanie PIT-36L podatnicy nie odliczą pozostałych ulg (wymienionych przy zeznaniu PIT-36) dostępnych dla podatników rozliczających działalność gospodarczą skalą podatkową (oraz dla osób nie prowadzących działalności gospodarczej a rozliczających się za pomocą formularza PIT-37) a także nie skorzystają z kwoty wolnej od podatku.

Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną podatkiem liniowym nie skorzystają także ze wspólnego rozliczenia małżonków czy osoby samotnie wychowującej dziecko.

Należy też podkreślić, że prowadzenie działalności gospodarczej to także posiadanie wspólnika w spółce osobowej lub kapitałowej. W takiej sytuacji podatnik będąc wspólnikiem w spółce ma obowiązek opodatkować zarówno prowadzoną działalność, (jeżeli ją posiada i wybrał podatek liniowy) podatkiem liniowym oraz opodatkowanie uzyskiwanych przychodów i kosztów (w ramach posiadanego udziału procentowego w spółce) osiąganych, jako wspólnik spółki. Wyjątkiem od reguły jest opodatkowanie przychodów i kosztów uzyskiwanych w spółce, gdzie podatnik jest wspólnikiem na zasadach ryczałtu.

Zeznanie roczne PIT-38

Zeznanie podatkowe PIT-38 jest zeznaniem rocznym składanym za poprzedni rok podatkowy w terminie do ostatniego dnia kwietnia roku następnego.

Adresatem zeznania jest urząd skarbowy właściwy ze względu na adres zamieszkania podatnika na dzień 31 grudnia roku, którego dotyczy dane zeznanie.

Uzyskane przychody, koszty, odliczenia i inne wartości, które muszą znaleźć się w zeznaniu a są wyrażone w walutach obcych, podatnik przelicza według kursu NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzający dzień uzyskania przychodu, poniesienia kosztu, zapłaty podatku.

Podatnik wybierze zeznanie PIT-38, jeżeli w poprzednim roku podatkowym osiągnął przychody ze sprzedaży:

• własnych papierów wartościowych jak i pożyczonych (sprzedaż krótka),
• pochodnych instrumentów finansowych,
• praw do uzyskiwania pożytków z realizacji pochodnych instrumentów finansowych,
• udziałów w spółkach posiadających osobowość prawną.

Oprócz tego, jeżeli podatnik obejmie udziały lub akcje w spółce posiadającej osobowość prawną (albo w spółdzielni) w zamian za aport (niepieniężny) w postaci składników majątku i praw majątkowych, ale innej niż zorganizowana część przedsiębiorstwa czy samo przedsiębiorstwo.

Jeżeli podatnik uzyskał jeden z powyższych rodzajów przychodów za granicą, to także uwzględni je w zeznaniu rocznym PIT-38 wraz z kwotą zapłaconego tam podatku.

Powyższych przychodów podatnik nie może łączyć, jeżeli uzyskał je także w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

W przypadku małżeństwa, każdy małżonek wypełnia PIT-38 odrębnie niezależnie od istnienia wspólności majątkowej. W przypadku tego zeznania jakiekolwiek wspólne rozliczenie jest wykluczone.

Podatnik zatem nie ma możliwości wyboru wspólnego rozliczenia małżonków ani odliczenia żadnych ulg czy też rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Jeżeli jednak  małżonkowie posiadają wspólność majątkową i oboje sprzedadzą swoje udziały w instrumentach finansowych, wypełniają wówczas dwa zeznania roczne PIT-38 a w każdym ujmują kwotę przychodów i kosztów przypadającą na ich udział.

Zeznanie roczne PIT-39

Podatnicy PIT, którzy w ostatnich pięciu latach (licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie) dokonali sprzedaży całości lub części nieruchomości, prawa wieczystego użytkowania gruntu czy spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub domu mają obowiązek złożyć zeznanie roczne PIT-39 oraz zapłacić ewentualny podatek. Powyższe transakcje dotyczą wyłącznie podatników, którzy je przeprowadzili poza działalnością gospodarczą.

Adresatem zeznania jest urząd skarbowy właściwy ze względu na adres zamieszkania podatnika na dzień 31 grudnia roku, którego dotyczy dane zeznanie.

Dodatkowo należy wspomnieć, iż liczy się faktycznie przeniesienia własności nieruchomości a nie np. umowy przedwstępne i dokonanie na ich podstawie jakiejkolwiek wpłaty.

Ponadto podatku nie opłaca się w formie zaliczek w trakcie roku tak jak ma to miejsce w działalności gospodarczej lecz wyłącznie w postaci jednej kwoty, rocznego podatku także w terminie do 30 kwietnia roku następnego (najdalej w ciągu 5 lat od dnia sprzedaży).

Zatem podatnicy, którzy sprzedali nieruchomość, prawo wieczystego użytkowania gruntu lub do lokalu w latach od 2013 do 2018, będą zobligowani złożyć zeznanie PIT-39 do końca kwietnia 2019r. oraz zapłacić podatek w wysokości 19% (jeżeli wystąpi).

Ustawodawca zastrzegł jednak, że opodatkowanie sprzedaży (złożenie zeznania PIT-39) znajdzie także zastosowanie do odpłatnego zbycia wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą oraz przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej:

• budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku,
• lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu,
• gruntu lub udziału w gruncie,
• prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie związanych z tym budynkiem lub lokalem,
• spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie,
• prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie.

Jedną z możliwości wydatkowania środków uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości jest ich przeznaczenie na tzw. cele mieszkalne. W zeznaniu PIT-39 można wtedy odpowiednią część dochodu (przypadającej na wydane środki na cele mieszkalne) odliczyć od podstawy podlegającej opodatkowania. Ta odliczona część dochodu stanowi kwotę wolną od podatku.

Podobnie jak przy zeznaniu PIT-38 podatnik nie ma możliwości wyboru wspólnego rozliczenia małżonków ani odliczenia żadnych ulg czy też rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Zatem gdy małżonkowie posiadają wspólną nieruchomość i dokonają jej zbycia, wypełniają wówczas dwa zeznania roczne PIT-39 a w każdym ujmują kwotę przychodów i kosztów przypadającą na ich udział w nieruchomości.

Warto nadmienić, że zeznanie PIT-39 dotyczy także przychodów osiągniętych z ww. transakcji ale uzyskanych za granicą (przez polskiego rezydenta podatkowego).