Ważniejsze aspekty kontroli przedsiębiorców według polskiego ładu

Przepisy polskiego ładu wprowadzają szereg nowych aspektów na płaszczyźnie kontrolnej podatników prowadzących działalność gospodarczą.

Część zmian dotyczy zupełnie nowych procedur kontrolnych, a część modyfikacji już istniejących.

Warto przyjrzeć się bliżej co się zmieni od nowego 2021 roku w tym zakresie.

Wszczęcie postępowania podatkowego

Zgodnie z art. 165 § 1 do 8 ustawy – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm. zwaną dalej ustawą – Ordynacja podatkowa) postępowanie podatkowe wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu (w formie postanowienia).

Za datę wszczęcia postępowania z urzędu należy przyjąć dzień doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu postępowania.

Z kolei datą wszczęcia postępowania na żądanie strony będzie dzień doręczenia żądania organowi podatkowemu.

Jeżeli żądanie strony zostało przesłane w formie elektronicznej, to datą wszczęcia postępowania będzie dzień wprowadzenia żądania do systemu teleinformatycznego organu podatkowego.

Wszczęcie postępowania z urzędu nie następuje w formie postanowienia w odniesieniu do spraw dotyczących:

• ustalenia zobowiązań podatkowych, które zgodnie z odrębnymi przepisami ustalane są corocznie, jeżeli stan faktyczny, na podstawie którego ustalono wysokość zobowiązania podatkowego za poprzedni okres, nie uległ zmianie,
• umorzenia zaległości podatkowych w przypadkach,
• nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności,
• dokonania zabezpieczenia,
• zaliczenia wpłaty, nadpłaty lub zwrotu podatku,
• wstrzymania wykonania decyzji,
• wygaśnięcia decyzji.

Ponadto organ podatkowy nie wyda postanowienia o wszczęciu postępowania w przypadku złożenia:

• zeznania podatkowego przez podatników podatku od spadków i darowizn,
• informacji przez podatników podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego,
• deklaracji do wymiaru zaliczek na podatek dochodowy od dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej przez podatników podatku dochodowego od osób fizycznych,
• informacji o schemacie podatkowym.

Ujawnienie nieprawidłowości w toku kontroli podatkowej a wszczęcie postępowania

Jeżeli organ podatkowy w toku wykonywania czynności kontrolnych wykryje nieprawidłowości na płaszczyźnie:

• realizowania przez kontrolowanego obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego oraz
• niezłożenia przez podatnika deklaracji lub
• niedokonania przez niego korekty deklaracji w całości uwzględniającej ujawnione nieprawidłowości

– organ kontrolny może wszcząć postępowanie podatkowe w sprawie, która była już przedmiotem przeprowadzonej uprzednio kontroli podatkowej, jednak nie później niż w terminie 6 miesięcy od zakończenia tej kontroli.

Organ podatkowy nie wszczyna postępowania pokontrolnego, jeżeli kontrolowany podatnik złożył wyjaśnienia lub zastrzeżenia do protokołu kontroli i zostały one w całości uwzględnione przez kontrolujących.

Okres 6 miesięcy od zakończenia tej kontroli

Jeszcze do końca roku pokontrolne działania organu podatkowego skupiają się na tym, iż po zakończeniu kontroli, wręczeniu protokołu kontrolnego podatnikowi – organ oczekuje na wykonanie zaleceń dotyczących ujawnionych nieprawidłowości w toku kontroli (np. złożenie poprzez złożenie korekt deklaracji podatkowych).

Jeżeli jednak podatnik nie wdroży poprawek zawartych w protokole, wówczas organ podatkowy może wszcząć postępowanie podatkowe w sprawie, która była już przedmiotem przeprowadzonej uprzednio kontroli podatkowej i określić na drodze decyzji administracyjnej wysokość właściwego wymiaru podatkowego.

Czas na wszczęcie postępowania (pokontrolnego) przez organ podatkowy to 6 miesięcy od zakończenia tej kontroli.

Należy podkreślić, iż postępowanie podatkowe może być wszczęte także i po upływie 6 miesięcy od zakończenia kontroli podatkowej, ale tylko gdy:

1) podatnik w skorygowanej ponownie deklaracji podatkowej, która była przedmiotem kontroli podatkowej nie uwzględnił nieprawidłowości ujawnionych w toku kontroli podatkowej,

2) organ podatkowy otrzymał informacje od innych organów (podatkowych), uzasadniające wszczęcie postępowania podatkowego.

Poza powyższym wyjątkiem, bezwzględny termin na wszczęcie postępowania pokontrolnego do końca roku 2021 wynosi 6 miesięcy od dnia zakończenia tej kontroli.

Przepisy polskiego ładu przewidują w tym zakresie dość daleko idące zmiany. Zgodnie z nowododanym art. 165b § 4 ustawy – Ordynacja podatkowa organ podatkowy może w każdym czasie wszcząć postępowanie podatkowe w sprawie, w której już przeprowadzono kontrolę podatkową, jeżeli:

• istnieje uzasadnione przypuszczenie dla wydania decyzji z uwzględnieniem klauzuli przeciwko unikaniu przez podatnika opodatkowania lub środków ograniczających umowne korzyści,
• z żądaniem wszczęcia postępowania zwrócił się Szef Krajowej Administracji Skarbowej (KAS).

Kwestią bardzo niepewną i nadinterpretacyjną przez organy kontrolne może stać się element przypuszczenia. Jak należy to rozumieć? Według jakich reguł będą tworzone kryteria jakimi będzie kierować się organ skarbowy?

Tak naprawdę zawsze może nastąpić tzw. przypuszczenie organu podatkowego do pokontrolnego wydania decyzji uwzględniającej klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania.

To jednak nie wszystko.

Wszczęcie postępowania pokontrolnego w każdym czasie

W pierwszym założeniu polskiego ładu organ kontrolny miał prawo do wszczęcia postępowania podatkowego (pokontrolnego) w każdym czasie.

Zlikwidowano bowiem okres nie dłuższy niż 6 miesięcy jako czas na wszczęcie postępowania pokontrolnego (czyli okres czasu po zakończeniu kontroli). To by oznaczało, że do czasu przedawnienia zobowiązania podatkowego podatnik mógł się liczyć z wszczęciem postępowania w sprawie, w której już miała miejsce kontrola przedsiębiorcy.

Na szczęście w ostatnim kształcie przegłosowanej przez sejm ustawy polskiego ładu wycofano się w likwidacji okresu 6 miesięcy jako maksymalnego okresu czasu na wszczęcie postępowania pokontrolnego w sprawie, w której już się odbyła kontrola podatkowa. A zatem wciąż będzie obowiązywał ten okres czasu jako maksymalny na wszczęcie postępowanie podatkowego w sprawie już u podatnika skontrolowanej.

Obowiązkowe przekazywanie ewidencji podatkowych

Już za nieco ponad rok, bo od stycznia 2023r. mają wejść w życie przepisy odnoszące się do obligatoryjnego, elektronicznego przekazywania ewidencji podatkowej zawierającej koszty i przychody w przypadku stosowanie przez podatnika PKPiR oraz ewidencji przychodów w przypadku stosowania ryczałtu.

Podatnicy stosujący ewidencję przychodów dla obliczenia zryczałtowanego podatku dochodowego będą zobligowani do ich prowadzenia wyłącznie przy użyciu programów komputerowych. Przesyłany za pomocą środków komunikacji elektronicznej plik ewidencji będzie mógł mieć postać wyłącznie elektroniczną (podobnie jak plik JPK_V7).

Plik ewidencji będzie odpowiadał strukturze logicznej, której wzór będzie udostępniony w odpowiednim terminie przez Szefa KAS. Zasady przesyłania ksiąg podatkowych lub ich części są zawarte w art. 193a § 2 oraz § 3 Ordynacji podatkowej.

Poza tym przedsiębiorcy stosujący zarówno PKPiR oraz ewidencję przychodów będą zobligowani do przesyłania tabeli amortyzacyjnej również w postaci elektronicznej – tak jak pliku JPK.

Przedsiębiorcy będą zobligowani do elektronicznego przekazywania tych ewidencji do urzędu skarbowego zgodnie ze specyfikacja podaną w poniższej tabeli.