Działalność nierejestrowana

Działalność nierejestrowana przeznaczona jest dla osób prowadzących w dłuższej perspektywie drobną aktywność zarobkową.

Ale może stanowić także dobre rozwiązanie dla osób stawiających pierwsze kroki w biznesie i planujących w przyszłości zarejestrowanie działalności gospodarczej. Korzystając z rozwiązania, jakim jest działalność nierejestrowana można przetestować pomysł na biznes, sprawdzić czy przynosi oczekiwane rezultaty, a następnie po upewnieniu się, że założenie firmy przyniesie zyski, dokonać rejestracji działalności gospodarczej w CEIDG.

Dzięki temu osoba fizyczna planująca prowadzenie firmy w początkowym okresie może w znaczny sposób ograniczyć koszty i zweryfikować swoje plany biznesowe w praktyce.

Czym jest działalność nierejestrowana?

Działalność nierejestrowana, nazywana także działalnością nierejestrową lub nieewidencjonowaną to drobna działalność zarobkowa wykonywana przez osobę fizyczną niepodlegająca obowiązkowi rejestracji, gdy miesięczny przychód należny z takiej działalności nie przekracza kwoty 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Warto zaznaczyć, że  zmiana limitu działalności nierejestrowanej z 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia na 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia nastąpiła od 1 lipca 2023 roku.

Art. 5 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców

„Nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.”

Zwróćmy uwagę, że działalność nierejestrowana jest przeznaczona jedynie dla osób fizycznych, które w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywały działalności gospodarczej.

Dopuszczalne jest natomiast prowadzenie działalności nierejestrowanej w sytuacji, gdy osoba fizyczna ma zarejestrowaną firmę, ale jej wykonywanie w ostatnich 60 miesiącach było zawieszone, zawieszenie działalności gospodarczej jest bowiem liczone jak jej niewykonywanie.

Prowadzenie działalności nierejestrowanej nie stanowi działalności gospodarczej nawet jeśli taka działalność spełnia wszystkie kluczowe cechy działalności gospodarczej, oczywiście pod warunkiem nieprzekroczenia limitu dla działalności nieewidencjonowanej.

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców, działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Prowadząc działalność nierejestrowaną nie jest zatem wymagany wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).

Limit przychodów w działalności nierejestrowanej – kto może prowadzić taką działalność?

Limit wysokości przychodów dopuszczalnych w ramach działalności nierejestrowanej uzależniony jest od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę i aktualnie wynosi 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku.

Zwróćmy także uwagę, że w przepisie art. 5 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców mowa jest o przychodzie, a nie dochodzie, co oznacza że ustalając czy w danym przypadku przysługuje prawo do prowadzenia działalności nieewidencjionowanej, należy brać pod uwagę osiągnięty przychód, bez pomniejszania go o koszty jego uzyskania.

Co więcej w przepisie mowa jest o przychodzie należnym, a więc wszystkim kwotom należnym, nawet jeśli nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, czyli usługa została wykonana / towar został sprzedany, ale klient nie uiścił jeszcze zapłaty.

Ze względu na podniesienie od 1 lica 2023 roku kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, od lipca zwiększył się także miesięczny próg przychodów dla działalności nierejestrowanej.

Aktualnie limit, do momentu przekroczenia którego osoba fizyczna jest uprawiona do prowadzenia działalności nierejestrowanej wynosi 2 700 zł brutto. Począwszy od 1 stycznia 2024 roku ze względu na kolejne zmiany w wynagrodzeniu minimalnym, po raz kolejny podniesiony zostanie próg przychodów, poniżej którego nie jest wymagana rejestracja działalności gospodarczej.

Od 1 stycznia 2023 roku minimalne wynagrodzenie wynosić będzie 4242 zł brutto, zatem zgodnie z aktualnie obowiązującymi regulacjami, od stycznia 2024 roku miesięczny przychód z działalności nierejestrowanej nie będzie mógł przekroczyć kwoty 3 181,5 zł brutto. Od 1 lipca 2024 roku planowana jest kolejna podwyżka płacy minimalnej do kwoty 4300 zł brutto, co oznaczałoby limit dla działalności nierejestrowanej w wysokości 3225 zł miesięcznie.

Działalność nierejestrowana – przekroczenie limitu

Prowadzenie działalności nierejestrowanej jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Trzeba zatem mieć na uwadze, że kwota przychodu należnego z działalności nieewidencjonowanej nie kumuluje się w ciągu roku, a limit przychodu musi zostać zachowany dla każdego miesiąca.

W praktyce oznacza to, że osoba chcąca prowadzić działalność nieewidencjonowaną nie może pozwolić sobie na przekroczenie limitu w żadnym miesiącu, nawet gdy suma kwot osiągniętego przychodu z poszczególnych miesięcy byłaby niższa od kwoty miesięcznego limitu pomnożonego przez 12 miesięcy.

Przekroczenie limitu w jednym miesiącu sprawia, że działalność ta staje się automatycznie działalnością gospodarczą, począwszy od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie limitu.

Powstaje wówczas obowiązek rejestracji działalności gospodarczej w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej w terminie 7 dni od od dnia przekroczenia limitu.

Limit roczny dla działalności nierejestrowanej – planowane zmiany od 2024 roku!

Aktualnie obowiązujące przepisy obligują osobę prowadzącą działalność nieewidencjonowaną do rejestracji działalności w CEIDG w razie przekroczenia limitu przychodu uprawniającego do prowadzenia działalności nierejestrowanej w danym miesiącu.  Począwszy od 1 stycznia 2024 roku planowana jest jednak zmiana zasad ustalania limitu przychodu dla działalności nierejestrowanej.

Zgodnie z projektem limit ten ma stanowić 9-krotność kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w skali roku. Limit przychodu uprawniającego do prowadzenia działalności nieewidencjonowanej byłby zatem roczny, a nie miesięczny.

Działalność nierejestrowana – ewidencja i faktury

Działalność nierejestrowana nazywana jest także działalnością nieewidencjonowaną, nie oznacza to jednak, że osoba prowadząca taką działalność jest zwolniona z prowadzenia jakiejkolwiek ewidencji.

Działalność nierejestrowana daje możliwość prowadzenia w uproszczony sposób biznesu na niewielką skalę, ale pewna ewidencja potwierdzająca zachowanie limitu uprawniającego do jej prowadzenia jest potrzebna.

Do obowiązków osoby prowadzącej działalność nierejestrowaną należy prowadzenie uproszczonej ewidencji sprzedaży. Obowiązujące regulacje prawne nie określaną konkretnego wzoru takiej ewidencji, ani nie narzucają konkretnego sposobu jej prowadzenia.

Do ewidencji należy wprowadzić sprzedaż za dany dzień, nie później niż przed dokonaniem sprzedaży następnego dnia. W celu weryfikacji czy przychód uprawniający do prowadzenia działalności nierejestrowanej nie został przekroczony, uproszczona ewidencja sprzedaży powinna zawierać w szczególności dzienną sumaryczną kwotę przychodu należnego oraz narastającą kwotę przychodu w danym miesiącu.

Prowadząc działalność nierejestrowaną nie ma obowiązku wystawiania faktur, trzeba jednak mieć na uwadze że na żądanie kupującego, osoba prowadząca działalność nieewidencjonowaną jest zobligowana do wystawiania faktury lub rachunku dokumentującego sprzedaż. 

Dlatego właśnie mimo wszystko warto mieć program księgowy, który nam takie kwestie ułatwi, jak 360 Księgowość, gdzie możemy prowadzić swoje rachunki aż do 6 miesięcy bezpłatnie.

Działalność nieewidencjonowana – PIT i ZUS

Dochód uzyskany w ramach prowadzonej działalności nierejestrowanej rozlicza się w zeznaniu rocznym PIT-36 według skali podatkowej, składanym w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, za który deklaracja jest składana.

W deklaracji rocznej PIT-36 należy uzupełnić dane (przychód, koszt, dochód i należny z tego tytułu podatek) w rubryce „działalność nierejestrowana”.

W celu ustalenia dochodu, przychód pomniejszany jest o koszty jego uzyskania. Podatek dochodowy uiszczany jest jedynie raz w roku, osoba prowadząca działalność nierejestrowaną jest zwolniona z comiesięcznych wpłat zaliczek na PIT.

Podkreślić należy, że na potrzeby rozliczeń z urzędem skarbowym w ramach składanej deklaracji rocznej PIT-36, przychodem z działalności nierejestrowanej są pieniądze i wartości pieniężne otrzymane lub postawione do dyspozycji w roku kalendarzowym oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych.

Oznacza to, że ustalając dochód na potrzeby rozliczenia podatku dochodowego, pod uwagę należy wziąć jedynie kwoty zapłacone przez klientów z tytułu dokonanej sprzedaży w ramach działalności nierejestrowanej.

Działalność nierejestrowana w zakresie sprzedaży towarów nie wiąże się z koniecznością odprowadzania składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Osoba prowadząca działalność nieewidencjonowaną nie podlega wówczas z tego tytułu ani ubezpieczeniom społecznym ani ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Świadczenie usług w ramach działalności nierejestrowanej, czyli wykonywanie umowy o świadczenie usług albo umowy zlecenie, powoduje że osoba wykonująca usługi podlega ubezpieczeniom jako zleceniobiorca, zleceniodawca pełni wówczas obowiązki płatnika składek i ma obowiązek dokonania w ciągu 7 dni zgłoszenia do ubezpieczeń.

Wyłącznie z działalności nierejestrowanej

Należy podkreślić, że działalność nierejestrowana może być prowadzona wyłącznie przez osobę fizyczną. Przepisów dotyczących działalności nierejestrowanej nie stosuje się do działalności wykonywanej w ramach umowy spółki cywilnej.

Rejestracji działalności w CEIDG bez względu na wysokość osiąganych przychodów należy dokonać w przypadku, gdy rodzaj prowadzonej działalności wymaga zezwolenia, koncesji albo wpisu do rejestru działalności regulowanej.

Przykładowo są to działalności polegające na sprzedaży alkoholu, ochrony osób lub mienia, zbieraniu odpadów, świadczeniu usług turystycznych czy detektywistycznych.

Działalność nie może być wykonywana bez rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej także wówczas, gdy została zdefiniowana w przepisach jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców.

Do działalności zdefiniowanych w przepisach jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców należy w szczególności pośrednictwo ubezpieczeniowe czy usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości.

Artykuł przygotowany przez naszą specjalistkę Karolinę Szopa