Dla kogo przeznaczone są deklaracje VAT-8 i VAT-9M

Podatnicy podmiotowo zwolnieni z VAT mają obowiązek w niektórych przypadkach rozliczyć podatek VAT od dokonywanych nabyć. Do tego celu służą deklaracje VAT-9M oraz VAT-8. Jednak obie deklaracje dotyczą dwóch różnych sytuacji pomimo tego, że są przeznaczone wyłącznie dla podatników zwolnionych podmiotowo z VAT. Warto, więc poznać zasady składania jednej i drugiej deklaracji, aby w prawidłowy sposób rozliczyć podatek VAT.

Deklaracja VAT-9M

Nie tylko czynni podatnicy VAT zobowiązani są do rozliczenia za dany okres podatku VAT w zeznaniach VAT-7 czy VAT-7K. Obowiązek ten dotyczy również podatników zwolnionych z VAT. Jednak ci podatnicy nie składają deklaracji VAT-7 czy VAT-7K a mimo to mają obowiązek rozliczenia podatku VAT w wyjątkowych sytuacjach. Na czym więc polega różnica?

Obowiązek składania deklaracji VAT-7 i VAT-7K nie dotyczy podatników zwolnionych podmiotowo z VAT (limit rocznego obrotu do 200.000zł), ale jeżeli podatnik zwolniony podmiotowo z VAT w toku prowadzenia działalności gospodarczej przeprowadzi następujące zakupy:

1. import usług a więc zakupy usług od kontrahentów zagranicznych (z Unii oraz spoza Wspólnoty),
2. zakup towarów, dla których nabywca jest podatnikiem – tego typu transakcje aktualnie nie występują,
3. zakup usług, dla których nabywca jest podatnikiem

– to rozliczając miesiąc, w którym nastąpiła jedna z powyższych transakcji podatnik ma obowiązek złożyć deklarację VAT-9M i rozliczyć (doliczyć) podatek VAT, ale tylko należny, czyli do zapłaty.

Podkreślenia wymaga fakt, iż nie można składać deklaracji VAT-9M, jeżeli w danym miesiącu wystąpiła transakcja wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT). Wtedy jeszcze przed dokonaniem takiej transakcji podatnik ma obowiązek zarejestrować się za pomocą formularza VAT-R to przeprowadzania transakcji unijnych. Co ważne od tego okresu składa już deklarację VAT-8, ale o tym w dalszej części publikacji.

Ponadto podatnik zwolniony z VAT, który będzie chciał sprzedawać towary do odbiorców z UE, nie ma obowiązku rejestracji (VAT-R) do dokonywania transakcji sprzedaży (VAT-UE). Sytuacja jednak ulegnie zmianie, jeżeli będzie chciał sprzedawać usługi dla podatników z UE (osób fizycznych i prawnych prowadzących działalność gospodarczą).

Jeżeli więc podatnik zwolniony z VAT zarejestruje się, jako podatnik VAT-UE i zakupi towar od kontrahenta z UE, wówczas ma obowiązek, co miesiąc złożyć już deklarację VAT-8 oraz VAT-UE, ale tylko za miesiąc, w którym WNT miało miejsce.

Kogo dotyczy obowiązek złożenia deklaracji VAT-9M?

Wiedząc już, w jakich trzech przypadkach podatnik zwolniony z VAT ma obowiązek złożenia deklaracji VAT-9M należy podkreślić, że tę deklarację składają podatnicy, którzy:

• są podmiotowo zwolnieni z VAT (nie przekroczyli rocznego limitu obrotów 200.000zł) a jednocześnie
• nie wykonali rejestracji (VAT-R) do przeprowadzania transakcji unijnych (WNT),
• nabyli usługi z UE oraz spoza UE albo usługi, dla których nabywca rozlicza podatek VAT.

Ponadto deklarację VAT-9M złoży podatnik jedynie za miesiąc, w którym dokonał importu usług albo świadczenia usług, gdzie podatnikiem jest nabywca. Dlatego też za miesiące, w których te transakcje nie wystąpiły podatnik nie składa deklaracji.

Transakcje obligujące do rozliczenia VAT należnego przez podatnika zwolnionego z VAT

Podatnicy zwolnieni podmiotowo z VAT i niezarejestrowani do transakcji unijnych, którzy dokonają jednego z trzech ww. typów zakupu w danym miesiącu (rozliczając ten miesiąc) mają obowiązek wykazać sumę tych transakcji za dany miesiąc oraz doliczyć podatek VAT, który będzie stanowił podatek do zapłaty (należny).

Oczywiście podatnik zwolniony z VAT nie będzie miał prawa do odliczenia tego podatku a więc cała doliczona kwota VAT od zakupów (tylko import usług i świadczenie usług, gdzie podatnikiem jest nabywca) będzie jednocześnie stanowiła kwotę do zapłaty za dany miesiąc.

Termin zapłaty podatku VAT jest standardowy a więc do 25 dnia miesiąca następnego, ale po miesiącu powstania obowiązku podatkowego w VAT z tytułu dokonania tych zakupów.

Obowiązek wykazania importu usług czy świadczenia usług, gdzie podatnikiem jest nabywca powstaje w miesiącu wykonania usługi.

Deklaracja VAT-8 dotyczy wyłącznie podatnika zwolnionego z VAT, który zarejestrował się do transakcji unijnych VAT-UE

Deklaracja VAT-8 jest przeznaczona dla podatnika zwolnionego podmiotowo z VAT (ze względu na limit obrotu do 200.000zł rocznie), ale w odróżnieniu od deklaracji VAT-9M składają ją podatnicy, który dobrowolnie lub obowiązkowo zarejestrowali się do transakcji unijnych (VAT-UE).

Od rozliczenia za okres, który wpisali w formularzu VAT-R, jako że będą dokonywać czynności wewnątrzwspólnotowych, podatnicy składają już deklarację VAT-8.

Podatnik zwolniony z VAT i zarejestrowany do VAT-UE, złoży deklarację VAT-8, jeżeli dokona czynności:

• wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, środków transportów oraz paliw silnikowych,
• importu usług,
• zakup usług, dla których nabywca jest podatnikiem,

– za miesiąc, w którym nastąpiła jedna z powyższych transakcji, rozliczy podatek VAT, ale tylko należny, czyli do zapłaty.

Kogo dotyczy obowiązek złożenia deklaracji VAT-8?

Podatnik jest zobligowany składać za okresy miesięczne deklarację VAT-8, jeżeli:

• jest podmiotowo zwolniony z VAT (roczna sprzedaży nie przekroczyła 200.000zł) a jednocześnie
• zarejestrował się (VAT-R) do przeprowadzania transakcji unijnych (WNT),

W tym miejscu warto przytoczyć art. 10 ust. 1 ustawy o VAT, w której ustawodawca objaśnia, że wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów nie wystąpi, jeżeli całkowita wartość tego typu transakcji zakupu u podatnika zwolnionego z VAT nie przekroczyła w trakcie roku podatkowego kwoty 50.000 zł. Tak więc podatnik nawet, jeśli dokonuje WNT ale nie przekroczy tej kwoty, wówczas nie ma obowiązku rejestracji (VAT-R) do transakcji unijnych (VAT-UE) a co za tym idzie nie musi składać deklaracji VAT-8 (czyli pozostaje przy VAT-9M).

Pierwszy przypadek obowiązku składania deklaracji VAT-8 dotyczy podatników, którzy wprawdzie składali deklarację VAT-9M, ale chcą dobrowolnie dokonać transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Zatem jeszcze przed zakupem towarów od kontrahenta z Unii Europejskiej powinni zarejestrować się, jako podatnik unijny (VAT-UE) oraz złożyć w rozliczeniu za ten pierwszy okres deklarację VAT-8. W tym wypadku należy też dodać, że nie zawsze wystąpi obowiązek wykazania WNT a więc rejestracji do VAT-UE i składania deklaracji VAT-8. Omawiany przypadek dotyczy, bowiem podatników zwolnionych z VAT, którzy:

• nie dokonywali w ogóle WNT albo
• dokonywali go w kwocie nieprzekraczającej 50.000zł.

Deklarację VAT-8 należy składać w okresach miesięcznych

Deklarację VAT-8 podatnik składa w rozliczeniu miesięcznym, w którym dokonał jednej z czynności wcześniej wymienionej. W odróżnieniu jednak od deklaracji VAT-9M składa ją także, co miesiąc a więc niezależnie od tego czy wystąpiły powyższe transakcje skutkujące powstaniem obowiązku podatkowego czy też nie.

Termin zapłaty podatku VAT i złożenia deklaracji VAT-8 jest standardowy a więc do 25 dnia miesiąca następnego, ale po miesiącu powstania obowiązku podatkowego (WNT, import usług, zakup usług, dla których nabywca jest podatnikiem) w VAT z tytułu dokonania tych zakupów.

Dla przypomnienia obowiązek podatkowy w WNT powstaje w dacie wystawienia faktury.

Podatnicy składający VAT-8 i VAT-9M muszą uważać na limity

Należy zaznaczyć, że podatnik zwolniony z VAT i niezarejestrowany do transakcji unijnych (VAT-UE), który dokona wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT) albo świadczenia usług na rzecz kontrahentów unijnych nie będzie rozliczał tych transakcji tak jak czynny podatnik VAT. Podatnik ten nie ma również obowiązku rejestracji ani do VAT ani do VAT-UE, ale z wyjątkiem sytuacji, w której przekroczy roczny limit sprzedaży 200.000zł.

Sprzedaż towarów (WDT) oraz usług dla kontrahentów ze Wspólnoty UE dokonywana przez podatnika zwolnionego z VAT winna być zarejestrowana jak sprzedaż krajowa. Ponadto z uwagi na zwolnienie podatnika z VAT będzie ona także zwolniona z podatku VAT, ale tylko do wysokości rocznego limitu 200.000zł (kwoty z transakcji sprzedaży towarów i usług do kontrahentów z UE są zaliczane do limitu obrotów podmiotowego zwolnienia z VAT 200.000zł).

Zapłacony VAT kosztem u podatnika zwolnionego z VAT

W art. 23 ust. 1 pkt 43 ustawy o PIT prawodawca wskazuje, że, kosztem u podatnika zwolnionego z VAT będzie też zapłacony podatek VAT należny w sytuacji dokonania przez tego podatnika:

• importu usług,
• wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,

– jeżeli nie będzie on stanowić u tegoż podatnika podatku VAT naliczonego.