Jaka jest różnica między rokiem podatkowym a obrotowym

Rok podatkowy bardzo często pokrywa się z rokiem obrotowym.

Mówi o tym Ordynacja Podatkowa. Niemniej zostawia ona możliwość pewnej grupie podatników.

Jeżeli mowa o osobach fizycznych to u nich rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Jeżeli mowa o spółkach sprawa może wyglądać nieco inaczej.

W takim razie jaki wybór mają spółki?

Czym jest rok podatkowy a jaki okres może przypadać na rok obrotowy? Gdzie są różnice? Na te i wiele innych wątpliwości odpowiedziano w niniejszej publikacji.

Czym jest rok obrotowy w świetle ustawy o rachunkowości

Zgodnie z tym co mówi art. 11 ustawa z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 zwanej dalej ustawą OP) Rokiem podatkowym jest rok kalendarzowy, chyba że ustawa podatkowa stanowi inaczej.

Standardowo rok podatkowy jest taki sam jak rok kalendarzowy. Ustawa OP odnosi się jednak, że inna konfiguracja roku podatkowego jest dopuszczalna.

To jednak wynika z odrębnych ustaw.

Czym jest rok obrotowy w świetle ustawy o rachunkowości?

W art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy o rachunkowości poprzez rok obrotowy prawodawca rozumie rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych, stosowany również do celów podatkowych.

Pierwsza rzecz na którą należałoby zwrócić uwagę to rokiem obrotowym jest okres pełnych trwających 12 miesięcy kalendarzowych. Może to być typowy rok kalendarzowy ale może to być inny okres czasu niż rok kalendarzowy a więc niepokrywający się z rokiem kalendarzowym.

Tak więc rok obrotowy musi trwać minimum 12 miesięcy kalendarzowych ale może trwać też dłużej.

Rok obrotowy lub jego zmiany określa statut jednostki lub umowa (spółki), na podstawie której utworzono jednostkę (spółkę).

Jeżeli jednostka (podatnik) rozpoczęła działalność w drugiej połowie przyjętego roku obrotowego, to można księgi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres połączyć z księgami rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok następny.

Przykład 1

Spółka komandytowa rozpoczęła działalność od 1 września 2022r. Spółka wybrała rok obrotowy trwający od 1 września 2022r. do 31 grudnia 2023r.

W takim wypadku pierwsze sprawozdanie finansowego sporządzi z dniem 31 grudnia 2023r. a więc za okres od 1 września 2022r. do 31 grudnia 2023r.

Spółka mogłaby wybrać inny wariant roku obrotowego co by skutkowało:

• zamknięciem ksiąg na dzień 31 grudnia 2022r. i sporządzeniem sprawozdania finansowego za okres od 1 września 2022r. do 31 grudnia 2022r. a następnie
• zamknięciem ksiąg na dzień 31 grudnia 2023r. i sporządzeniem sprawozdania finansowego za okres od 1 stycznia 2023r. do 31 grudnia 2023r.

Drugą istotną w aspekcie cech roku obrotowego to jego stosowanie również do celów podatkowych. W większości przypadków rok obrotowy a rok podatkowy to ten sam okres czasu.

Jedynie wyjątkowe przypadki powodują rozbieżność w tych dwóch okresach czasu.

W przypadku zmiany roku obrotowego pierwszy po zmianie rok obrotowy powinien być dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy.

Czym jest rok podatkowy w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych?

Uwzględniając art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2587 zwanej dalej ustawą o CIT) rok podatkowy to rok kalendarzowy, chyba że podatnik postanowi inaczej w statucie albo w umowie spółki, albo w innym dokumencie odpowiednio regulującym zasady ustrojowe podatnika.

Jeżeli podatnik zdecyduje, że rok podatkowy ma być inny niż rok kalendarzowy wówczas rokiem podatkowym jest okres kolejnych 12 miesięcy kalendarzowych.

Warto zauważyć, iż definicja roku podatkowego, modyfikacja okresu jego trwania jest bardzo zbliżona do wcześniejszej zaprezentowanej definicji z ustawy o rachunkowości.

Jeżeli podatnik pierwszy raz otwiera działalność, to pierwszy rok podatkowy trwa od dnia rozpoczęcia działalności do końca roku kalendarzowego albo do ostatniego dnia wybranego roku podatkowego, nie dłużej jednak niż 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych.

Jeżeli podatnik po raz pierwszy otwiera działalność w drugiej połowie roku kalendarzowego i wybiera rok podatkowy pokrywający się z rokiem kalendarzowym to pierwszy rok podatkowy może trwać od dnia rozpoczęcia działalności do końca roku kalendarzowego następującego po roku, w którym rozpoczęto działalność.

Przykład 2

Spółka jawna będąca podatnikiem CIT rozpoczęła działalność od 28 lipca 2023r. Spółka wybrała rok podatkowy inny niż kalendarzowy czyli trwający od 28 lipca 2023r. do 31 grudnia 2023r.

Spółka z uwagi na rozpoczęcie roku podatkowego w drugiej połowie roku 2023 mogła skorzystać z wydłużenia tego roku do końca 2024. Niemniej nie chciała skorzystać z tej opcji.

Przykład 3

Spółka jawna będąca podatnikiem CIT rozpoczęła działalność od 1 czerwca 2023r. Spółka wybrała rok podatkowy inny niż kalendarzowy czyli trwający od 1 czerwca 2023r. do 31 maja 2024r.

Spółka z uwagi na rozpoczęcie roku podatkowego w drugiej połowie roku 2023 mogła skorzystać z wydłużenia tego roku do końca 2024r. Niemniej nie chciała skorzystać z tej opcji.

Spółka z uwagi na wybór roku podatkowego innego niż rok kalendarzowy musi zawiadomić o tym fakcie urząd skarbowy w złożonym zeznaniu rocznym CIT-8 za ten rok podatkowy.

Zmiana okresu trwania roku podatkowego

Jeżeli podatnik zdecyduje o zmianie roku podatkowego, to za pierwszy po zmianie rok podatkowy uważa się okres od pierwszego miesiąca następującego po zakończeniu poprzedniego roku podatkowego do końca roku podatkowego nowo przyjętego.

Okres ten nie może być krótszy niż 12 i dłuższy niż 23 kolejne miesiące kalendarzowe.

Podatnicy podatku dochodowego CIT (spółki prawa handlowego), którzy noszą się z zamiarem zmiany roku podatkowego na rok inny niż kalendarzowy mają obowiązek jeszcze przed jego końcem:

• zwołać nadzwyczajne zgromadzenie wspólników aby podjąć uchwałę o dokonaniu zmiany roku podatkowego,
• dokonać aktualizacji tej zmiany w KRS.

Podatnik wybierając rok podatkowy inny niż rok kalendarzowy musi również o tym fakcie poinformować urząd skarbowy w złożonym zeznaniu rocznym za rok podatkowy poprzedzający pierwszy po zmianie rok podatkowy.

Przykład 4

Spółka komandytowo-akcyjna rozpoczęła działalność od 1 lutego 2018r. Spółka wybrała rok podatkowy inny niż kalendarzowy czyli trwający od 1 lutego 2018r. do 31 stycznia 2019r.

Spółka musi pamiętać, aby o fakcie ustanowienia takiego roku podatkowego poinformować urząd skarbowy w zeznaniu rocznym CIT-8 składanym za ten właśnie rok podatkowy.

Przykład 5

Spółka z o.o. rozpoczęła działalność od 1 stycznia 2017r. Spółka wybrała rok podatkowy taki jak kalendarzowy czyli trwający od 1 stycznia 2017r. do 31 grudnia 2017r. Kolejne lata pokrywały się z rokiem kalendarzowym.

Spółka jednak postanowiła to zmienić. Chciała aby rok podatkowy zawierał się w okresie od 1 maja do 30 kwietnia roku następnego. W tym celu nastąpiła zmiana roku podatkowego – pierwszego roku po zmianie czyli od 1 stycznia 2020r. do 30 kwietnia 2021r.

Następnie każdy kolejny rok podatkowy trwał okres nieprzerwanych, kolejnych 12 miesięcy i przypadał od 1 maja 2021r. do 30 kwietnia 2022r., od 1 maja 2022r. do 30 kwietnia 2023r., od 1 maja 2023r. do 30 kwietnia 2024r., itd.

W przypadku zmiany roku podatkowego podatnik musi pamiętać, aby o tym fakcie poinformować urząd skarbowy w zeznaniu rocznym CIT-8 składanym za rok 2019 a więc rok poprzedzający pierwszy rok po zmianie.

Nawiązując do art. 8 ust. 6 ustawy o CIT w sytuacji gdy z odrębnych przepisów wynika obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych (sporządzenia bilansu) przed upływem przyjętego przez podatnika roku podatkowego, za rok podatkowy uważa się:

• okres od pierwszego dnia miesiąca następującego po zakończeniu poprzedniego roku podatkowego do dnia zamknięcia ksiąg rachunkowych.

W tym przypadku za następny rok podatkowy uważa się okres od dnia otwarcia ksiąg rachunkowych do końca przyjętego przez podatnika roku podatkowego.

Uwaga na obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych

Podatnicy powinni pamiętać, iż występuje szereg zdarzeń wymienionych w ustawie, które obligują go do zamknięcia ksiąg rachunkowych i sporządzenia sprawozdania finansowego.

Zdarzenia wywołujące obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych zostały zawarte w art. 12 ust. 2 ustawy o rachunkowości.

Zdarzenia obligujące zamknięcie ksiąg rachunkowych zaprezentowano w poniższej tabeli.

Podatnicy, którzy wybrali opodatkowanie estońskim CIT przed upływem przyjętego roku podatkowego, to miesiąc poprzedzający pierwszy miesiąc opodatkowania estońskim CIT jest ostatnim miesiącem roku podatkowego tego podatnika.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Krzysztofa Ulickiego