Urlop wypoczynkowy pracownika – wymiar i zasady udzielania

Okres od czerwca do końca września to czas urlopów, większość osób decyduje się na wzięcie dłuższego wolnego właśnie teraz. Jak należy liczyć wymiar urlopu? Komu przysługuje urlop wypoczynkowy? Jakie są prawa i obowiązki pracownika? Zapraszamy do lektury!

Pierwszy urlop wypoczynkowy pracownika

Za każdy miesiąc przysługuje pracownikowi urlop w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu należnego po przepracowaniu roku. W zależności od tego czy dany pracownik rozpoczyna pierwszą pracę czy jest to już jego kolejne zatrudnienie, należny urlop liczony jest w różny sposób.

Osoba podejmująca swoją pierwszą pracę na etacie nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego, w wymiarze 1,66 dnia dopiero po przepracowaniu pierwszego miesiąca kalendarzowego. Taki pracownik wraz z upływem kolejnych miesięcy nabywa prawo do kolejnych 1,66 dnia urlopu za każdy przepracowany miesiąc.

Trzeba mieć na uwadze, że niepełne dni urlopu zawsze należy zaokrąglać do pełnych dni w górę.

Przykład

 Pan Władysław nawiązał pierwszy stosunek pracy. Po upływie dwóch miesięcy chce wykorzystać należny urlop wypoczynkowy. Ile dni urlopu może wziąć Pan Władysław?

 Po przepracowaniu dwóch miesięcy, osobie która rozpoczęła pierwszą pracę przysługiwać będzie urlop w wymiarze:

 2 · 1,66 = 3,32

 Z uwagi na to, że dni urlopowe zaokrąglamy w górę, Pan Władysław po przepracowaniu dwóch miesięcy może wykorzystać 4 dni urlopu wypoczynkowego.

Aby ustalić, kiedy mija miesiąc pracy, w pierwszej kolejności należy sprawdzić datę zatrudnienia, bowiem w zależności od tego czy pracownik nawiązuje stosunek pracy w pierwszym dniu miesiąca czy w którymkolwiek innym dniu, upływający miesiąc zatrudniania warunkujący przypisanie kolejnych dni urlopowych w danym roku ustala się w następujący sposób:

1. Jeżeli dany pracownik podjął pracę w pierwszym dniu miesiąca, to miesiąc pracy upływa wraz z ostatnim dniem tego miesiąca.
2. W przypadku, gdy dany pracownik nawiązał stosunek pracy w trakcie miesiąca, to miesiąc zatrudnienia upływa wraz z upływem dnia w następnym miesiącu poprzedzającego dzień podjęcia pracy.

Urlop wypoczynkowy w kolejnych latach zatrudnienia

Powyższe zasady ustalania liczby dni, które przysługują pracownikowi z tytułu urlopu wypoczynkowego stosowane są wyłącznie w pierwszym roku kalendarzowym, w którym nawiązany został jego pierwszy stosunek pracy.

W każdym kolejnym roku pracownik od razu nabywa prawo do urlopu w pełnym wymiarze, czyli należnego mu za cały bieżący rok kalendarzowy. Wymiar urlopu ustala się wówczas:

• na dzień 1 stycznia w przypadku, gdy dany pracownik kontynuuje zatrudnienie u tego samego pracodawcy w następnym roku kalendarzowym,
• na dzień nawiązania kolejnego stosunku pracy w następnym roku kalendarzowym.

W jaki sposób ustalić wymiar urlopu przy zmianie pracy w trakcie roku kalendarzowego?

W przypadku, gdy pracownik zmienia pracę w danym roku kalendarzowym, przysługuje mu urlop:

1) u dotychczasowego pracodawcy – w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku ustania stosunku pracy, chyba że przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze;

2) u kolejnego pracodawcy – w wymiarze:

1. a) proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego – w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego,
2. b) proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym – w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego.

Staż urlopowy pracownika – od czego zależy?

Wymiar urlopu wynosi:

• 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;
• 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Wymiar urlopu dla osoby zatrudnionej na część etatu ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy danego pracownika.

Na wymiar urlopu wypoczynkowego ma wpływ sumaryczna długość zatrudnienia, nauki, służby wojskowej oraz pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Pod uwagę bierzemy bowiem wszystkie okresy zaliczane do stażu urlopowego.

Do okresu zatrudnienia, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy.

Do stażu urlopowego wliczamy zatrudnienie wyłącznie na podstawie stosunku pracy. W przypadku zawierania umów cywilnoprawnych (umowy zlecenie, umowy o dzieło), zleceniobiorcom oraz osobom wykonującym dzieła nie przysługuje urlop wypoczynkowy na zasadach przewidzianych w kodeksie pracy. Oznacza to, że osoba, która wcześniej pracowała na podstawie umów cywilnoprawnych, nawiązując stosunek pracy, nie będzie miała prawa do uwzględnienia czasu wykonywania zleceń i dzieł do stażu urlopowego.

Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:

1) zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,

2) średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,

3) średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat,

4) średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,

5) szkoły policealnej – 6 lat,

6) szkoły wyższej – 8 lat.

Powyższe okresy nauki nie podlegają sumowaniu, bez znaczenia natomiast jest tryb nauki (dzienny, zaoczny, wieczorowy).

Podstawę do ustalenia stażu pracowniczego stanowią świadectwa (dyplomy) potwierdzające ukończenie szkoły czy studiów, wydane zgodnie z przepisami obowiązującymi w szkolnictwie, świadectwa pracy oraz inne dokumenty stwierdzające okresy zaliczane do stażu pracy. Osoba podejmująca stosunek pracy powinna zatem dostarczyć pracodawcy wszystkie dokumenty mające wpływ na ustalenie jej uprawnień do urlopu.

Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu.