Do częstych i nagłych zmian w prawie jesteśmy już przyzwyczajeni. W ostatnich latach mieliśmy do czynienia z wieloma nowelizacjami, które w dużej części pogarszały sytuację materialną przedsiębiorców. 

Zmiany w składce zdrowotnej – dlaczego są potrzebne

Nie znajdziemy wielu przedsiębiorców, którzy z całą stanowczością stwierdzą, że nowe zasady rozliczeń są proste i korzystne. Składka zdrowotna od 2022 roku jest sporym problemem dla przedsiębiorców. Przede wszystkim sposób jej wyliczania jest skomplikowany. Wymaga comiesięcznego obliczania jej wysokości, a także przesyłania deklaracji do Zakładu. Co więcej, wymaga prowadzenia oddzielnej ewidencji, gdyż zasady wyliczania dochodu, który stanowi podstawę składki zdrowotnej, są inne aniżeli te ustalone na potrzeby PIT i CIT.

Mimo iż Polski Ład nie podwyższył samej składki, to wprowadził wiele pobocznych zmian, które wpływają na jej wysokość. Przede wszystkim nie można już odliczyć składek zdrowotnych od podatku. Poza tym należy ją płacić nawet jeśli w danym miesiącu nie osiągnięto dochodu (wówczas obowiązuje minimalny wymiar składki).

Wymienić można również to, że składkę trzeba uiścić nawet od sprzedaży samochodu firmowego (jest ona uiszczana od sprzedaży środków trwałych firmy). Zbierając wszystko razem nieraz przedsiębiorca musi odprowadzić do ZUS kwotę nieadekwatną do tego ile zarobił.

Dwa pomysły na zmiany w składce zdrowotnej

Pierwsze pomysły na zmiany zostały już przedstawione. Nie są one wiążące, więc wszystko może się jeszcze zmienić. Co więcej, zastrzeżono już, że nowelizacja przepisów będzie miała miejsce najwcześniej z początkiem roku 2025. A zatem, póki co przedsiębiorcy muszą rozliczać się z ZUS tak jak do tej pory.

Zaprezentowane zostały dwa pomysły.

Pierwszy z nich zakłada, iż składka zdrowotna będzie opłacana w formie ryczałtu. Składka będzie stała, równa dla wszystkich. Przy tym rozwiązaniu zniknie obecny obowiązek comiesięcznego wyliczania składki oraz przesyłania deklaracji do ZUS.

Drugi pomysł ma wprowadzić możliwość wyboru podstawy wyliczania składki zdrowotnej. Przedsiębiorcy mają otrzymać dwa warianty. Jeden to ten, w którym składka będzie obliczana od przychodu, drugi – od dochodu.

Eksperci zauważają, że nawet jeśli wprowadzony zostanie pierwszy zamysł ze stałą miesięczną składką, może ona zostać ustanowiona na poziomie, która nie pozwoli przedsiębiorcom zaoszczędzić.

Co więcej, nowe rozwiązanie może negatywnie odbić się na sektorze MŚP. Jeżeli bowiem duże firmy, które aktualnie odprowadzają składki zdrowotne w dziesiątkach lub setkach tysięcy złotych, zaczną płacić niższe kwoty w postaci ryczałtu, będzie należało to zrównoważyć, nakładając na mniejsze podmioty większe obciążenia niż dotychczas.

Biznes z kolei oczekuje, że zmiany w składce zdrowotnej sprawią, że będzie ona prostsza do wyliczania oraz (i przede wszystkim) niższa.

Do drugiego pomysłu również są istotne uwagi. Taki sposób wyliczania składek nakładałby na przedsiębiorców konieczność wyboru formy rozliczania z ZUS na początku roku.

Jest to bardzo ryzykowne, gdyż nikt nie jest w stanie dokładnie przewidzieć jaki przychód osiągnie oraz jakie koszty będzie musiał ponieść.

Może się zatem okazać, że wybór formy był błędny i przedsiębiorca do budżetu NFZ zapłacił więcej, niż gdyby zdecydował się na drugą opcję.

Do tego wciąż nie wiemy jaki procent od przychodów miałby być odprowadzany. Być może wybór będzie tylko iluzoryczny, bowiem mało jaka firma skorzysta na obliczaniu składki od przychodu.

Niezależnie od tego, jaki wariant zostanie wybrany, ministerstwo uważa, że zmiany muszą nastąpić. Nawet jeżeli nie odciąży to portfeli przedsiębiorców, to przynajmniej powinno zmniejszyć ilość formalności z tym związane.

Zmiany jednak wymagają czasu.

Do czego przedsiębiorcy chcą wrócić?

Przedsiębiorcy nie chcą jedynie ułatwienia sposobu wyliczania wysokości składek. Chcą przede wszystkim zmniejszenia obciążeń. 

Przed wejściem w życie Polskiego Ładu, tj. do końca 2021 roku przedsiębiorcy, niezależnie od formy opodatkowania, płacili składkę zryczałtowaną w wysokości 9%, przy tym mogli odliczyć 7,75% podstawy wymiaru składki od podatku.

Składka ta była naliczana od zadeklarowanej przez przedsiębiorcę kwoty, która nie mogła być niższa niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego. Oznaczało to, że w większości wypadków uiszczano minimalną możliwą kwotę (w 2021 roku było to 281,81 zł miesięcznie), którą dodatkowo można było odliczyć od podatku.

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Radosława Pilarskiego