Krótkoterminowy najem środków transportu za granicą

Przedsiębiorcy coraz częściej wyjeżdżają za granicę w różnych celach firmowych. Niektórzy udają się w delegacje, inni wysyłają pracowników a jeszcze inni wyjeżdżają po prostu po towar. Potrzeb i celów jest bardzo dużo i zdarzają się sytuacje, w których podatnicy korzystają z wynajmu samochodów poza terytorium RP. Warto zweryfikować jak podatkowo powinien zostać rozliczony tego typu najem.

Obowiązek opodatkowania świadczenia usług w Polsce i poza terytorium RP

Obowiązek podatkowy w VAT w przypadku świadczenia usług w Polsce (przed podmiot krajowy) dla polskiego nabywcy powstaje z chwilą wykonania usługi lub otrzymania zaliczki, (jeżeli ona wpłynęła przed wyświadczeniem usługi).

Jeżeli usługi świadczone są w tzw. okresach rozliczeniowych np. co miesiąc, wówczas obowiązek podatkowy w VAT powstanie w ostatnim dniu cyklu rozliczeniowego (ostatni dzień miesiąca – ostatni dzień rozliczeniowy, ustalony w umowie).

Z kolei moment opodatkowania w przypadku świadczenia usługi na rzecz zagranicznego podatnika powstanie w taki sam sposób jak dla polskiego podatnika. Jednakże, dodatkowo w tym wypadku zarówno sprzedawca jak i nabywca samodzielnie ustalają miejsce świadczenia usługi po to, aby każdy z nich prawidłowo rozliczył VAT.

W przypadku, gdy polski podatnik świadczy usługę na rzecz podatnika spoza Polski, wówczas w pierwszej kolejności musi ustalić miejsce świadczenia. Ta sama zasada ustalenia miejsca świadczenia obowiązuje polskiego podatnika nabywcę zakładając odwrotną sytuację. Wszystko po to, aby poprawnie zidentyfikować, kto jest zobowiązany do rozliczenia podatku VAT.

Kim jest podatnik w imporcie usług

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że podatnikiem w imporcie usług jest:

• osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarcza lub działalność na wzór działalności gospodarczej i będąca czynnym podatnikiem lub zwolnionym z VAT,
• osoba prawna będąca czynnym lub zwolnionym podatnikiem VAT

Import usług a podstawa opodatkowania do naliczenia VAT

Podstawa opodatkowania z tytułu transakcji importu (zakupu) usługi zawiera

• pozostałe podatki poza podatkiem VAT typu cło, akcyza, należności celne i inne,
• opłaty dodatkowe typu: ubezpieczenie, transport, wydatki na opakowania, oznakowania, prowizje pośredników i inne opłaty pobierane przez sprzedawcę usług od usługobiorcy bądź nabywcy.

Ponadto importem usług nie będzie zakupiona usługa (od kontrahenta zagranicznego), która została zrealizowana w ramach WNT.

Ustalenie miejsca świadczenia usług na rzecz podatnika

Miejscem świadczenia usługi w przypadku sprzedaży usługi przez polskiego podatnika na rzecz zagranicznego podatnika jest:

• adres siedziby firmy usługobiorcy albo
• jeżeli usługi świadczy (usługobiorca) według stałego miejsca prowadzenia działalności (adres inny niż siedziba) to jego adres stałego miejsca prowadzenia działalności albo
• gdy usługobiorca nie posiada adresu siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności, wówczas miejscem świadczenia będzie adres zamieszkania.

Ustalenie miejsca świadczenia usług w pozostałych przypadkach

Miejscem świadczenia w przypadku sprzedaży usługi przez polskiego podatnika na rzecz podmiotu / osoby niebędącej podatnikiem (pracownicy aktualni i byli, wspólnicy, udziałowcy, akcjonariusze, członkowie spółdzielni, członkowie zarządu, osoby prywatne nieprowadzące działalności) jest:

• adres siedziby firmy usługodawcy albo
• jeżeli usługi świadczy (usługodawca) według stałego miejsca prowadzenia działalności (adres inny niż siedziba) to jego adres stałego miejsca prowadzenia działalności albo
• gdy usługodawca nie posiada adresu siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności, wówczas miejscem świadczenia będzie adres zamieszkania.

Krótkoterminowy wynajem środków transportu w imporcie usług trwa maksymalnie 30 dni

Zgodnie z art. 28j ust. 2 ustawy o VAT krótkoterminowy wynajem środków transportu stanowi ciągłe posiadanie środka transportu lub korzystanie z niego przez okres nieprzekraczający 30 dni, a w przypadku jednostek pływających przez okres nieprzekraczający 90 dni.

Warto zwrócić uwagę w powyżej definicji na słowo ciągłe. Termin ten określa, że podatnik korzystając ze środka transportu przez cały czas łącznie do 30 dni, będzie ustalał miejsce świadczenia zgodnie z dalej opisanym wyjątkiem.

Jeżeli łączny okres najmu nie przekroczy 30 dni, to najem ten będzie podlegał ustalaniu miejsca świadczenia według zasad krótkoterminowego wynajmu środków transportu.

Jeżeli polski podatnik wynajmie środek transportu przez okres przekraczający 30 dni a usługa ta będzie stanowić kilka odrębnych umów wynajmu oddzielonych od siebie przerwą przynajmniej jednego dnia, wówczas nie można mówić o krótkoterminowym wynajmie środka transportu.

W innym przypadku zawarcia kilku umów krótkoterminowego wynajmu środka transportu, które następują kolejno po sobie i tworzą łączny, nieprzerwany ciąg czasu trwający powyżej 30 dni, może nastąpić zmiana kwalifikacji tych umów na umowę innego typu innego niż krótkoterminowy.

Czym jest środek transportu w imporcie usługi krótkoterminowego wynajmu środków transportu

Niestety ustawodawca nie pokusił się o określenie kompleksowej definicji środka transportu na potrzeby importu usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu.

Odnosząc się natomiast do dyrektywy 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej można określić, że przez środek transportu należy rozumieć pojazdy przeznaczone do przewozów osób lub towarów, które posiadają silnik (m.in. motorowery, motocykle, samochody osobowe i ciężarowe, pojazdy rolnicze i budowlane, specjalne, autobusy, statki, samoloty, helikoptery i podobne) oraz takie, które nie posiadają silnika, ale mogą też posiadać inny napęd (rowery, przyczepy, naczepy, pojazdy akumulatorowe np. melex).

Ustalenie miejsca świadczenia usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu

W myśl art. 28j ust. 1 ustawy o VAT miejscem świadczenia usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu jest miejsce, w którym te środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy.

Z kolei w ust. 3 prawodawca określa, że miejsce świadczenia usług środków transportu innego niż krótkoterminowy na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, gdzie usługobiorca posiada siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.

Ponadto w ust. 4 ustawodawca dodaje, że gdy świadczenie usługi dotyczy wynajmu (innego niż krótkoterminowy) statku rekreacyjnego na rzecz podmiotów niebędących podatnikami to miejscem świadczenia jest miejsce, w którym statek rekreacyjny jest faktycznie oddawany do dyspozycji usługobiorcy, pod warunkiem, że usługodawca faktycznie świadczy tę usługę ze swojej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, znajdujących się w tym miejscu.

Przykład 1

Polski, czynny podatnik VAT wynajął w Czechach samochód osobowy na czas delegacji na 11 dni. Samochód został dostarczony pod hotel, w którym pokój wynajął polski przedsiębiorca.

Z uwagi na to, że powyższy najem kwalifikuje się, jako krótkoterminowy (do 30 dni), to zobowiązanym do rozliczenia podatku VAT w tej sytuacji będzie usługodawca, czyli czeski podatnik, który wynajął polskiemu podatnikowi samochodów osobowy. Dlaczego?

Miejscem świadczenia będzie miejsce (terytorium Czech), w którym pojazd został faktycznie oddany do dyspozycji polskiego podatnika tak, więc to podatnik z Czech będzie zobligowany do rozpoznania importu usług i rozliczenia VAT w Czechach a polski podatnik nie zidentyfikuje danej transakcji, jako import usług.

Przykład 2

Polski, czynny podatnik VAT wynajął w Zgorzelcu samochód osobowy od niemieckiej firmy na 2 dni. Samochód został dostarczony pod pensjonat w Zgorzelcu, w którym pokój wynajął polski przedsiębiorca.

Z uwagi na to, że powyższy najem kwalifikuje się, jako krótkoterminowy (do 30 dni), to zobowiązanym do rozliczenia podatku VAT w ramach krótkoterminowego wynajmu środka transportowego będzie polski podatnik. Dlaczego?

Miejscem świadczenia (faktyczne miejsce przekazania samochodu do użytku odbiorcy) z uwagi na oddanie przez niemiecką firmę pojazdu do użytku na terenie Zgorzelca (Polski) będzie terytorium RP a więc to polski podatnik rozpozna import usług i rozliczy podatek VAT od nabycia danej usługi w ramach krótkoterminowego wynajmu środka transportowego.

Przeliczenie otrzymanej faktury wyrażonej w walucie obcej

Otrzymanie przez polskiego podatnika nabywcę faktury dotyczącej krótkoterminowego wynajmu środków transportu wystawionej w walucie obcej obliguje go do przeliczenia łącznej kwoty z niej wynikającej na polską walutę według średniego jej kursu NBP przypadającego na ostatni dzień roboczy przed dniem:

• wystawienia faktury, w przypadku, gdy nastąpiło przed powstaniem obowiązku podatkowego albo
• powstania obowiązku podatkowego.