Dyrektywa CSRD i jej wdrożenie w Polsce

Dyrektywa CSRD to unijna dyrektywa, która rozszerza i porządkuje raportowanie informacji o zrównoważonym rozwoju (ESG).

Jej celem jest, aby użytkownicy sprawozdań np. inwestorzy, kontrahenci czy instytucje otrzymywali porównywalne, rzetelne i kontrolowalne dane o wpływie działalności firm na środowisko, kwestie społeczne i ład korporacyjny.

Czym jest dyrektywa CSRD?

Dyrektywa 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, nazywa również dyrektywą CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), to akt prawny Unii Europejskiej, który wprowadza zmiany w sposobie, w jaki przedsiębiorstwa raportują swoje działania związane z czynnikami środowiskowymi, społecznymi i ładem korporacyjnym, czyli raportowanie o zrównoważonym rozwoju (ESG).

Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju to przedstawienie, jak działalność prowadzona przez przedsiębiorstwo oddziałuje na obszary ESG oraz jak kwestie zrównoważonego rozwoju wpływają na rozwój, strategię, wyniki i pozycję finansowo-operacyjną przedsiębiorstwa.

ESG (ang. Environmental, Social and Corporate Governance) to zbiór niefinansowych kryteriów oceny sposobu zarządzania przedsiębiorstwem w kontekście zrównoważonego rozwoju.

Kryteria te analizują działalność przedsiębiorstwa z uwzględnieniem trzech perspektyw:

• Środowisko (E): Jak firma dba o planetę? Chodzi tu o jej wpływ na środowisko naturalne, na przykład poprzez emisję CO2, zużycie energii czy zarządzanie odpadami.
• Społeczeństwo (S): Jaki jest jej wpływ na ludzi? Dotyczy to relacji z pracownikami (warunki pracy, różnorodność), klientami oraz lokalnymi społecznościami.
• Ład korporacyjny (G): Jak jest zarządzana? W tym aspekcie ocenia się przejrzystość działania, etykę w biznesie, strukturę zarządu i jego wynagrodzenia.

Krótko mówiąc, ESG to drogowskaz dla firm, które chcą rosnąć w sposób odpowiedzialny, a dla inwestorów – narzędzie do wyboru tych, które są nie tylko dochodowe, ale też dbają o otoczenie.

Kogo dotyczy dyrektywa CSRD i zmiana w związku z wdrożeniem dyrektywy CSRD

W Dzienniku Ustaw z 17 grudnia 2024 roku opublikowano ustawę z dnia 6 grudnia 2024 roku o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw, dalej zwaną ustawą nowelizującą z 6 grudnia 2024 roku.

Ustawa weszła w życie 1 stycznia 2025 roku, po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia. Istnieją jednak pewne wyjątki od tej zasady.

Celem ustawy jest wprowadzenie do polskiego prawa dwóch unijnych dyrektyw.

Pierwsza z nich to dyrektywa delegowana Komisji (UE) 2023/2775, która dostosowuje kryteria wielkości przedsiębiorstw (mikro-, małych, średnich i dużych jednostek).

Druga dyrektywa, zwana dyrektywą CSRD, to dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 dotycząca sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju.

Polska nowelizacja zakłada stopniowe wejście obowiązku raportowania o zrównoważonym rozwoju.

W pierwszej kolejności obowiązek sprawozdawczości ESG ma dotyczyć dużych jednostek i dużych grup kapitałowych i stopniowo być rozszerzany na jednostki małe i średnie, które są emitentami na rynku regulowanym, z wyłączeniem jednostek mikro i na określone jednostki zależne i oddziały, których jednostka dominująca najwyższego szczebla lub jednostka samodzielna jest z państwa trzeciego.

Stopniowe wprowadzenie obowiązku sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju wprowadza art. 14 ust. 5 ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw.

Przy czym obowiązek raportowania ESG dotyczy podmiotów określonych w  art. 63r ust. 1 ustawy o rachunkowości, zgodnie z tym przepisem jednostka mała i jednostka średnia będące emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz jednostka duża są obowiązane do przedstawienia w wyodrębnionej części sprawozdania z działalności informacji niezbędnych do zrozumienia wpływu jednostki na kwestie zrównoważonego rozwoju oraz do zrozumienia, w jaki sposób kwestie zrównoważonego rozwoju wpływają na rozwój, wyniki i sytuację jednostki, zwanych dalej „sprawozdawczością zrównoważonego rozwoju”.

Przy czym w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej z dnia 16 kwietnia 2025 r. nr L 2025/794 opublikowano Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2025/794 z dnia 14 kwietnia 2025 r. w sprawie zmiany dyrektywy (UE) 2022/2464 i (UE) 2024/1760 w odniesieniu do dat, od których państwa członkowskie mają stosować niektóre wymogi dotyczące sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju i w zakresie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, zwanej dyrektywą „stop-the-clock”, która stanowi pierwszy pakiet uproszczeń tzw. „Omnibus I”.

Dyrektywa ta przewiduje odroczenie o lata wymogów sprawozdawczych dla spółek obecnie objętych zakresem dyrektywy (UE) 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, czyli dyrektywy CSRD.

Zatem dyrektywa „stop-the-clock” 2025/794 przewiduje odroczenie o 2 lata wybranych wymogów sprawozdawczych dla jednostek objętych CSRD, oraz odpowiednie przesunięcia terminów dla CSDDD (należyta staranność).

Pierwszy pakiet uproszczeń (Omnibus I) jest odpowiedzią na postulaty państw członkowskich w sprawie złagodzenia wymogów dotyczących kwestii środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego (ESG).

Celem tych zmian jest przede wszystkim zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw unijnych.

Uproszczenia te dotyczą w szczególności Dyrektywy CSRD w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz Dyrektywy CSDDD wprowadzającej należytą staranność.

Co zawiera sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju?

Na mocy art. 63r ust. 2 ustawy o rachunkowości sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju zawiera:

1) zwięzły opis modelu biznesowego i strategii biznesowej jednostki, w tym opis:

1. a) odporności modelu biznesowego i strategii biznesowej jednostki na ryzyka związane z kwestiami zrównoważonego rozwoju,
2. b) szans dla jednostki związanych z kwestiami zrównoważonego rozwoju,
3. c) planów jednostki, w tym działań wdrażających i powiązanych z nimi planów finansowych i inwestycyjnych, służących zapewnieniu, aby model biznesowy i strategia biznesowa jednostki uwzględniały:

– przejście na zrównoważoną gospodarkę,

– ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5 °C zgodnie z Porozumieniem paryskim do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 9 maja 1992 r., przyjętym w Paryżu dnia 12 grudnia 2015 r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 36 i 37),

– osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 z dnia 30 czerwca 2021 r. w sprawie ustanowienia ram na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmiany rozporządzeń (WE) nr 401/2009 i (UE) 2018/1999 (Europejskie prawo o klimacie) (Dz. Urz. UE L 243 z 09.07.2021, str. 1),

– zagrożenia wynikające z działalności jednostki związanej z węglem, ropą naftową i gazem,

1. d) w jaki sposób w modelu biznesowym i strategii biznesowej jednostki uwzględniono potrzeby interesariuszy jednostki oraz wpływ jednostki na kwestie zrównoważonego rozwoju,
2. e) sposobu wdrożenia strategii jednostki w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju;

2) opis określonych w czasie i ustanowionych przez jednostkę celów dotyczących kwestii zrównoważonego rozwoju, w tym bezwzględnych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych co najmniej na rok 2030 i rok 2050, opis postępów poczynionych przez jednostkę na rzecz osiągnięcia tych celów oraz oświadczenie, czy cele jednostki związane z czynnikami środowiskowymi opierają się na rozstrzygających dowodach naukowych;

3) opis roli kierownika jednostki oraz członków rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostkę w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju oraz ich wiedzy eksperckiej i umiejętności związanych z wypełnianiem tej roli lub dostępu kierownika jednostki oraz członków rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostkę do takiej wiedzy eksperckiej i umiejętności;

4) opis polityk jednostki w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju;

5) informacje o istnieniu systemów zachęt dotyczących kwestii zrównoważonego rozwoju oferowanych kierownikowi jednostki oraz członkom rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostkę;

6) opis:

1. a) procesu należytej staranności wdrożonego przez jednostkę w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju, w tym procesu należytej staranności wdrożonego zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej dotyczącymi prowadzenia przez jednostki procesu należytej staranności,
2. b) najważniejszych rzeczywistych lub potencjalnych niekorzystnych skutków związanych z własnymi działaniami jednostki i jej łańcuchem wartości, w tym z jej produktami i usługami, relacjami biznesowymi i łańcuchem dostaw, działań podjętych w celu zidentyfikowania i monitorowania tych skutków, a także innych niekorzystnych skutków, które jednostka jest obowiązana zidentyfikować zgodnie z innymi przepisami prawa Unii Europejskiej dotyczącymi prowadzenia przez jednostki procesu należytej staranności,
3. c) wszelkich działań podjętych przez jednostkę w ramach procesu należytej staranności w celu zapobiegania rzeczywistym lub potencjalnym niekorzystnym skutkom, łagodzenia ich, zaradzania im lub usunięcia ich oraz wyniku tych działań;

7) opis najważniejszych ryzyk dla jednostki w odniesieniu do kwestii zrównoważonego rozwoju, w tym opis głównych rodzajów zależności jednostki od tych kwestii, oraz sposobu zarządzania tymi ryzykami przez jednostkę;

8) wskaźniki odnoszące się do informacji, o których mowa w pkt 1-7.

Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju sporządza się zgodnie ze standardami sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju.

Artykuł przygotowany przez naszą specjalistkę Karolinę Szopa