Dyrektor finansowy w firmie – jego rola i znaczenie współpracy z księgowym

Korporacje potrafią posiadać dyrektorów i menadżerów do spraw dotyczących każdego aspektu działającego w firmie, od kierownika ds. skanningu po dyrektora ds. szczęścia (ang. Chief Happiness Officer).

Jest jednak kilka przykładów etatów na szczeblu wyższym, które rzeczywiście mają sens. Jednym z nich jest z pewnością dyrektor finansowy (ang. Chief Financial Officer – CFO). Skuteczne zarządzanie finansami jest kluczowym elementem prowadzenia i rozwoju przedsiębiorstwa.

Najwyższy poziom kreatywności nic nie da, jeżeli na realizację projektów nie znajdziemy środków. A to często wymaga dogłębnej analizy, planowania i przesuwania przeróżnych funduszy wewnątrz organizacji. Jednak nawet najbardziej kompetentny dyrektor finansowy nie jest w stanie działać całkowicie samodzielnie.

Sukces firmy wymaga ścisłej współpracy z działem księgowości. Czym dokładnie zajmuje się CFO i jak powinna wyglądać jego współpraca z księgowymi?

Kim w przedsiębiorstwie jest dyrektor finansowy?

Wiele osób, w tym przedsiębiorcy, mogą nie zdawać sobie sprawy, od czego w firmie jest stanowisko dyrektora finansowego. Sama nazwa jest zrozumiała – coś związanego z finansami.

Po co jednak tworzyć kolejne stanowisko, skoro tym działem zajmują się księgowi? No właśnie nie do końca tak jest.

Funkcja dyrektora finansowego to przede wszystkim praca związana z planowaniem, analityką oraz nadzorem rachunkowości, strategii, inwestycji i ryzyka.

Mniej jest tu zatem księgowania, a więcej badania, rozpatrywania scenariuszy oraz obmyślania koncepcji działania firmy i jej rozwoju.

Dyrektor finansowy to również członek kadry zarządzającej firmy.

Jest odpowiedzialny za kompleksowe zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. W wielu aspektach funkcjonowania przedsiębiorstwach to właśnie jego zdanie jest tym najważniejszym.

W dużych jednostkach CFO kieruje wieloosobowymi działami finansowymi, w skład których wchodzą księgowi, analitycy czy specjaliści do spraw podatków.

W małych i średnich firmach funkcja ta łączona jest z innymi strategicznymi obowiązkami, na przykład głównego księgowego czy doradcy zarządu.

Aby poradzić sobie na stanowisku dyrektora finansowego nie wystarczy być dobrym z matematyki i mieć w małym palcu przepisy prawa podatkowego. Istotne są tu również te umiejętności „miękkie”.

Od CFO wymaga się przede wszystkim:

• biegłości w przepisach podatkowych;
• szerokiej wiedzy z działu ekonomii i finansów;
• znajomości analizy finansowej i modelowania;
• strategicznego myślenie;
• umiejętności zarządzania zespołem i rozbudowanymi projektami;
• doskonałej komunikacji – dyrektor finansowy musi potrafić porozumieć się zarówno z działem księgowym, zarządem, jak i inwestorami;
• umiejętności podejmowania decyzji w niepewnym i dynamicznym otoczeniu oraz odpowiedzialności za podejmowane działania.

Czym zajmuje się dyrektor finansowy?

Dyrektor finansowy zajmuje się finansami firmy. Tak najłatwiej opisać jego pracę.

Było to jednak zbyt wielkie uproszczenie. Zakres obowiązków zależy od konkretnej firmy, jednak niezależnie od tego, zazwyczaj jest on bardzo szeroki. Zadania dyrektora finansowego można podzielić na kilka kluczowych obszarów.

Pierwszym obszarem jest zarządzanie płynnością finansową.

CFO odpowiada za to, by przedsiębiorstwo zawsze posiadało wystarczające środki na bieżące zobowiązania.

W tym celu zarządza przepływami pieniężnymi wewnętrznymi i zewnętrznymi, planuje zobowiązania, negocjuje warunki finansowania oraz dba o relacje z instytucjami finansowymi, w szczególności bankami.

Kolejnym obszarem jest ten związany z planowaniem i analizą finansową firmy.

Dyrektor finansowy tworzy budżety, prognozy, analizy odchyleń i modele finansowe, które mają pomóc zarządowi w podejmowaniu świadomych i (najlepiej) trafnych decyzji.

W razie potrzeby reaguje na nieprzewidziane wydatki oraz przeprowadza (lub rekomenduje przeprowadzenie) działania naprawcze.

CFO jest odpowiedzialny również za zarządzanie ryzykiem – przeprowadza ocenę ryzyka finansowego i operacyjnego (np. kursowe, kredytowe, podatkowe), następnie tworzy i wdraża odpowiednie strategie zabezpieczające.

Dyrektor finansowy często zajmuje się w firmie także optymalizacją kosztów.

W tym celu poszukuje oszczędności, analizuje rentowność projektów, a także projektuje rozwiązania mogące zwiększających efektywność inwestycji przy jednoczesnym zmniejszaniu jego finansowania.

Ostatnim, chociaż nie najmniej istotnym, obszarem jest nadzór nad działem księgowości i podatków.

Dział księgowy wykonuje niejako pracę techniczną w temacie rachunkowości, CFO natomiast nadzoruje ją pod kątem zgodność z przepisami oraz strategią finansowo-podatkową firmy.

Ustala również politykę rachunkowości, do której następnie muszą się dostosować wszyscy księgowi, w tym również główny księgowy.

Dyrektor finansowy – bez pomocy księgowych ani rusz

Różnice między CFO i księgowymi jest wbrew pozorom bardzo duża, a mimo to w swoim działaniu muszą się uzupełniać, aby firma funkcjonowała w sposób prawidłowy.

Można śmiało stwierdzić, że praca księgowego jest skoncentrowana na zdarzeniach przeszłych i teraźniejszych.

Ewidencjonuje on zdarzenia gospodarcze dokonane już przez firmę, a także sporządza on deklaracje (dla urzędu skarbowego) oraz raporty (m.in. dla zarządu firmy) na podstawie tych zdarzeń.

Dyrektor finansowy z kolei działa z myślą o przyszłości.

Analizuje zdarzenia już byłe, aby zaplanować działania, które powinny być podjęte. W tym celu tworzy strategię oraz doradza organom zarządczym w firmie.

Niby zatem CFO i księgowy mają zupełnie inny cel, a jednak skutki ich pracy bardzo mocno na siebie wpływają.

Dlatego też role dyrektora finansowego i księgowego muszą się ze sobą uzupełniać, aby firma mogła funkcjonować prawidłowo. Księgowy dostarcza rzetelnych danych, które CFO analizuje i przekłada na decyzje biznesowe.

Bez danych księgowych, plany dyrektora finansowego byłyby jedynie wróżeniem z fusów. Z kolei bez wizji i kierunku wskazanego przez CFO, księgowi nie do końca wiedzieliby, w jaki sposób prowadzić księgi rachunkowe przedsiębiorstwa.

Dlaczego współpraca dyrektora finansowego z działem księgowym jest istotna?

Prawidłowe funkcjonowanie dyrektora finansowego i działu księgowego jest od siebie w wielu punktach zależne.

Dobrze zatem tak określić działanie tych stanowisk, aby zamiast sobie przeszkadzać, to się uzupełniały. Współpraca na linii CFO i księgowych może być bardzo przydatna dla całego przedsiębiorstwa. Dlaczego?

Przede wszystkim raportowanie i planowanie finansowe musi być ze sobą spójne.

W innym wypadku może dochodzić do podejmowania błędnych decyzji (albo bardziej decyzji na podstawie błędnych informacji). Dział księgowy musi zatem rozumieć, jakie dane są istotne dla dyrektora finansowego, a CFO powinien znać wymogi prawne (szczególnie prawa podatkowego) oraz ograniczenia systemów księgowych.

Ponadto rzetelnie sporządzone dane finansowe, dostarczone przez księgowego, są następnie podstawą raportów tworzonych przez dyrektora finansowego dla zarządu oraz inwestorów.

Zła współpraca w tym aspekcie może zatem przełożyć się na błędne decyzje organu zarządczego lub brak zaufania ze strony udziałowców (lub akcjonariuszy).

Istotne dla przedsiębiorstwa, szczególnie teraz, gdy zmiany w prawie podatkowym są wprowadzane z niemal co miesiąc, jest szybka reakcja i dobra komunikacja między CFO i księgowymi.

Nowelizacja w prawie pociąga za sobą konieczność dokonania zmian w polityce rachunkowości i wdrożenia ich w całej firmie. Dyrektor finansowy odpowiada za ogólną politykę finansową, ale jej realizacja leży już po stronie księgowych.

Bez porozumienia między tymi wszystkimi osobami może dochodzić do wielu rozbieżności i błędnych działań.

W mniejszych firmach dyrektor finansowy i księgowy może być w jednym ręku

Podział na dyrektora finansowego, głównego księgowego, samodzielnych księgowych, księgowych i ich asystentów dotyczy wielkich przedsiębiorstw, które zatrudniają w setkach czy tysiącach pracowników.

A przecież polska gospodarka opiera się głównie na mikro, małych i średnich przedsiębiorcach. W takich firmach nie ma środków na tworzenie dodatkowych etatów dla dyrektora finansowego.

Każda firma – niezależnie od wielkości – potrzebuje osoby, która:

• będzie czuwała nad płynnością finansową oraz rentownością;
• będzie planowała inwestycje;
• analizowała działanie firmy oraz rynku, na którym funkcjonuje;
• przewidywała ryzyka;
• tworzyła i wdrażała politykę rachunkowości.

Nie musi być to jednak oddzielny etat.

Funkcję CFO może również dobrze pełnić sam przedsiębiorca, główny księgowy, biuro rachunkowe lub też zewnętrzny doradca. 

Artykuł przygotowany przez naszego specjalistę Radosława Pilarskiego