Czy odszkodowanie to przychód, który trzeba opodatkować

Zdarzenia losowe mogą przytrafić się w każdej firmie. Przed ich skutkami chronią polisy ubezpieczeniowe.

Przedsiębiorca może dostać odszkodowanie np. za zalanie magazynu, uszkodzenie firmowego samochodu, pożar czy kradzież. Sprawdź, kiedy odszkodowanie od ubezpieczyciela będzie przychodem do opodatkowania.

Kiedy otrzymane odszkodowanie stanowi przychód podatkowy w firmie

Przedsiębiorca może otrzymać odszkodowanie za szkody dotyczące składników majątku firmy, takie jak środki trwałe, towary, materiały czy inne aktywa wykorzystywane w działalności gospodarczej.

Odszkodowanie otrzymane przez firmę co do zasady stanowi przychód podatkowy.

Wynika to wprost z ustawy o PIT, która traktuje wypłatę odszkodowania jako jedno ze źródeł przychodów w firmie.

W praktyce oznacza to, że jeśli przedsiębiorca otrzyma odszkodowanie za zniszczone towary, sprzęt czy pojazd, powinien wykazać je jako przychód z działalności gospodarczej i odpowiednio opodatkować.

Wyjątkiem są środki trwałe inne niż samochody osobowe. Takie odszkodowanie jest zwolnione od podatku dochodowego pod warunkiem, że zostanie ono przeznaczone na remont środka trwałego, za który zostało ono wypłacone.

Dopuszczalny jest też zakup środka trwałego zaliczanego do tej samej Klasyfikacji Środków Trwałych, co środek trwały za który wypłacono odszkodowanie lub wytworzenie takiego środka trwałego we własnym zakresie.

Jednak żeby odszkodowanie za środki trwałe mogło być zwolnione z podatku dochodowego, to trzeba je wydatkować w roku podatkowym, w którym zostało ono otrzymane lub w roku następnym.

Takie regulacje wynikają z art. 21 ust. 1 pkt 29b ustawy o PIT. W części, w której odszkodowanie nie zostanie wydane w wyżej wymienionym okresie, będzie podlegać opodatkowaniu.

Należy przy tym pamiętać, że na mocy art. 23 ust. 1 pkt 45 ustawy o PIT jeśli część lub całość wydatków poniesionych na zakup lub wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych zostało odliczone od podstawy opodatkowania lub zostało zwrócone podatnikowi, to odpowiadająca im część wartości odpisów amortyzacyjnych nie stanowi kosztów uzyskania przychodów.

Podobne same zasady zostały zawarte w ustawie o CIT w art. 17 ust. 1 pkt 54a oraz w art. 16 ust. 1 pkt 48. Więc te firmy, które płacą podatek dochodowy od osób prawnych, również muszą traktować otrzymane odszkodowania jako przychód do opodatkowania, z wyjątkiem odszkodowań za szkody w środkach trwałych innych niż samochody osobowe, które zostaną wydane na remont, zakup lub wytworzenie środka trwałego tego samego rodzaju, co środek za który wypłacono odszkodowanie w roku podatkowym, w którym firma otrzymało to odszkodowanie lub w roku następującym po nim.

Jak rozliczyć otrzymane odszkodowanie związane z majątkiem firmy

Rozpatrując to, czy otrzymane odszkodowanie będzie stanowić przychód do opodatkowania, należy sprawdzić czy takie odszkodowanie dotyczy majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Jeśli odszkodowanie dotyczy majątku prywatnego, to podatku nie będzie.

Ale jeśli będzie to odszkodowanie za szkody dotyczące składników majątku związanych z działalnością gospodarczą, to co do zasady wtedy, gdy przedsiębiorca wybrał rozliczanie podatku według zasad ogólnych lub jest na podatku liniowym ma obowiązek ująć taki przychód w Księdze Przychodów i Rozchodów (KPiR). Rozliczenie odszkodowania przy ryczałcie omawiamy w dalszej części artykułu.

Przychód z tytułu otrzymanego odszkodowania w działalności gospodarczej należy zaksięgować w kolumnie 8 KPiR, która nosi nazwę „Pozostałe przychody”.​

Co ważne, przychód powstaje w dacie faktycznego otrzymania odszkodowania, czyli wpływu środków pieniężnych na rachunek bankowy lub do kasy firmy.​

Podstawą zapisu jest dowód księgowy. Pod taki dowód wewnętrzny można podłączyć pisemne potwierdzenie, takie jak np. decyzja ubezpieczyciela o wypłacie odszkodowania czy wyciąg bankowy potwierdzający wpływ świadczenia z tytułu odszkodowania.

​W przypadku firm prowadzących pełne księgi rachunkowe jeśli kwota odszkodowania była wcześniej należna od ubezpieczyciela i stanowiła roszczenie, to należy ją zaksięgować przy pomocy polecenia księgowania na kontach Wn Pozostałe rozrachunki / Ma Pozostałe przychody operacyjne.

Natomiast w dniu wpływu środków z odszkodowania na rachunek bankowy księguje się je na kontach Wn Rachunek bieżący / Ma Pozostałe rozrachunki.

Zarówno w przypadku KPiR, jak i pełnych ksiąg rachunkowych, wszystkie zdarzenia związane z otrzymaniem odszkodowania z ubezpieczenia majątku firmowego można zaksięgować w programie 360 Księgowość.

Dzięki temu w prosty sposób można wyliczyć podatek należny w danym miesiącu lub kwartale.

Opodatkowanie ryczałtem a odszkodowanie w związku z majątkiem firmowym

W przypadku podatników, którzy jako sposób rozliczenia z podatków wybrali ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, również trzeba opodatkować przychód z tytułu wypłaconego odszkodowania za majątek firmowy.

Takie odszkodowanie należy ująć w ewidencji przychodów.

Bez względu na stawkę ryczałtu, jaką płaci taki przedsiębiorca, odszkodowanie stanowi przychód podlegający opodatkowaniu. Stawka podatku ryczałtowego z tytułu odszkodowania została ustalona na 8,5%.

Dlatego w przypadku otrzymania odszkodowania z polisy ubezpieczającej majątek firmowy konieczne będzie wpisanie go w ewidencji przychodów w dacie otrzymania odszkodowania.

A to oznacza, że w następnym miesiącu lub w przypadku podatników rozliczających się kwartalnie w miesiącu po zakończeniu kwartału , wystąpi konieczność zapłacenia podatku od wypłaty odszkodowania z tytułu ubezpieczenia majątku firmowego.

Nie ma przy tym znaczenia to, że przedsiębiorca na ryczałcie nie może ująć w kosztach uzyskania przychodu wydatków poniesionych na naprawę czy odkupienie składników majątku, za które otrzymał odszkodowanie.

Jak opodatkować odszkodowanie z OC sprawcy

W przypadku otrzymania odszkodowania z polisy sprawcy, jeśli takie odszkodowanie dotyczy majątku firmowego, to również jest przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej.

I nie ma tutaj znaczenia, że to nie przedsiębiorca, ale osoba trzecia, zawierała umowę ubezpieczenia z towarzystwem ubezpieczeniowym.

Przykładem może być odszkodowanie z ubezpieczenia OC sprawcy kolizji drogowej. Inny przykład to odszkodowanie otrzymane w związku z zalaniem, którego sprawcą jest właściciel lokalu znajdującego się nad lokalem, w którym firma prowadzi działalność.

I nawet jeśli przedsiębiorca nie posiadał ubezpieczenia od zalania, ale otrzymał odszkodowanie z polisy sprawcy zalania, to co do zasady takie odszkodowanie podlega opodatkowaniu.

Otrzymane odszkodowanie należy ująć w zależności od formy opodatkowania w ewidencji przychodów, KPiR lub w księgach rachunkowych.

Wyjątkiem są odszkodowania za szkody w środkach trwałych innych niż samochody osobowe, pod warunkiem spełnienia wymagań wskazanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych lub jeśli firma jest płatnikiem CIT w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.

Odszkodowanie wypłacone z ubezpieczenia OC a brak AC na auto firmowe

Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 48 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 50 ustawy o CIT , koszty powypadkowych napraw nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów, jeśli samochód nie był objęty dobrowolnym ubezpieczeniem AC.

I nie ma przy tym znaczenia, że odszkodowanie jest wypłacane z polisy sprawcy. Każde odszkodowanie dotyczące firmowego samochodu osobowego będzie przychodem do opodatkowania.

Natomiast w przypadku braku zawarcia polisy AC na auto osobowe będące środkiem trwałym w firmie, koszt naprawy powypadkowej został wyłączony z kosztów uzyskania przychodów.

Warto pamiętać, że rozliczenie przez ubezpieczyciela odszkodowania w ramach bezgotówkowej naprawy pojazdu nie zwalnia z obowiązku opodatkowania takiego świadczenia przez przedsiębiorcę.

Pomimo tego, że przez konto firmowe nie przeszły środki przeznaczone na naprawę pojazdu, to przedsiębiorca musi wykazać wartość takiej naprawy jako przychód do opodatkowania.

Artykuł przygotowany przez specjalistę Jakuba Chmieleckiego